O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

14.1. Ochiq favvora 
Favvora usulida ishlatishda eng xavfli murakkablik ochiq boshqarib 
bo‘lmaydigan favvoradir. Ochiq favvorada katta yong‘in uzoq vaqt davom etadi, kon 
o‘z muddatidan oldin quriydi, u hayvonot va o‘simlik olamiga katta zarar keltiradi, 
havo va atrof muhitni ifloslantiradi. 
Bundan tashqari oldin bilib bo‘lmaydigan holatdagi murakkabliklarga, ya’ni 
mahsuldor qatlamni ochish va quduqni o‘zlashtirishda favvora armaturasi 
birikmalaridagi zichlamalarning talab darajasida bo‘lmaganligi sababli, armaturaga 
titrashning ta’sir etishi tufayli, qum zarrachalarining yemirilish ta’sirida sodir 
bo‘ladigan avariyalar kiradi. 
Bu avariyalarning hammasi ham og‘ir holatlarni keltirib chiqaradi. 
Murakkabliklarning oldini olish uchun favvora armaturasi 2 marta katta ishchi 

---

123 
bosimga sinaladi va opressovka qilinadi. Armatura yig‘ma holatda quduqda va uning 
elementlari barqaror sharoitda opressovka qilinadi. Ochiq favvorani oldini olish 
uchun har xil turdagi qirquvchi konstruksiyalar qo‘llaniladi, qaysiki, ular quduqning 
aniq chuqurligigacha yoki boshmoqning tagigacha tushiriladi. Mustahkamlash 
tizmasining shlipsalariga o‘rnatiladigan qirquvchi moslamani konstruksiyasi 
mavjuddir. 
 
14.2. Quduq tubida qatlam suvlarining to‘planishi 
Favvora usulida quduq ishlatilganda birinchi olinadigan neft suvsiz olinadi. 
Quduqdan neft olinishi davom etishidan ma’lum bir davr o‘tgandan keyin, qatlam 
suvi quduqqa to‘planadi.Bunday holat hozirgi davrda Ko‘kdumaloq,, Kuruk, 
Shimoliy O‘rtabuloq, Janubiy Kemachi va boshqa bir qator konlarda yuzaga kelib 
qiyinchiliklarni tug‘dirmoqda. Neftning tarkibidagi suvni kamaytirish va quduqlarni 
favvora holatda suvsiz ishlash davrini uzaytirish uchun kunlik neft olish debit 
kamaytiriladi. Neftni debiti kamaytirilgandan keyin quduq ustuni bo‘yicha suyuqlikni 
ko‘tarilish tezligi kamayadi, natijada ma’lum bir hajmdagi neft bilan suv birgalikda 
yuqoriga ko‘tarilmaydi, quduq tubida suvni to‘planishi esa kuchayadi. Quduq tubida 
suvni to‘planishini oldini olish va mexanik aralashmalarning yer ustiga chiqishini 
ta’minlash hamda quduqdan suyuqlikning ko‘tarilish tezligini oshirish uchun NKQ-
lar quduqning tubigacha tushiriladi. 
Ba’zida quduqda to‘plangan suvni olib chiqarish uchun ko‘chma 
kompressordan foydalaniladi. Buning uchun quvur halqa oralig‘idan kompressor 
yordamida gaz haydaladi, to‘plangan suv quduq tubida NKQ orqali yer ustiga 
chiqariladi, quduq qaytadan favvoralanadi. Quduq tubida suvning to‘planganligi 
NKQ-dagi va quvurning halqa oralig‘idagi bosimning pasayishiga qarab aniqlanadi 
hamda manometr bilan nazorat qilinadi va aniqlanadi.