O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti “Neft va gaz” fakulteti

Taranglik suv siquvi tarzi 
- neft uyumi umumiy katta xajmga ega bo‘lgan 
girogeologik xavzaga mansub; lekin uyum bilan bu gidrogeologik xavzaning uzaro 
bog`likligi biroz cheklangan. Bunga sabab sifatida gidrodinamik tizim bilan uyum 
urtasida katta uzilma mavjud bulib, u suvlarning harakatiga tusik bulishi mumkin, ba’zi 
xollarda esa uyum atrofida kollektorning utkazuvchanlik xususiyati anchagina 
yomonlashib kolishi mumkin. Xuddi shu sabablarga binoan uyumbilan katta xajmga ega 
bo‘lgan gidrodinamik tizim urtasida yaxshi erkin aloqamavjud bulmay, bu aloqa ba’zan 
anchagina susaygan bulishi mumkin. Bunday xolatda ishga tushirilgan uyumdagi 
quduqlar dastlab favvora usulida ishga tushib, ma’lum muddat utgach ulardagi favvora 
tuxtaydi. Qatlam bosimi anchagina yuqori ko‘rsatkichga ega bo‘lgani xolda u tuxtovsiz 
pasaya boshlaydi. Ba’zi xollarda qatlam bosimi qatlam (uyum)ning tuyinganlik 
bosimidan ham pastga tushib ketishi mumkin. Ushbu xolatga ega bo‘lgan uyumlarda 
qatlamning energiyasi nafakat uning chekkasidagi suvlar energiyasidan iborat, balki bu 
xolda qatlam energiyasi undagi suv va tog jinslarining tarangligi (sikilishdan bushashi) 
natijasida xosil bo‘lgan energiya xisobiga ham boglikdir. Shuning uchun ham bunday 
tarz “taranglik suv siquvi tarzi” deb ataladi. Bunday uyumlarda mavjud suvlarning 
siqiluv chanlik koeffitsiyenti: 
5
10
*
)
5
4
(


С

1/at, neftlarning siqiluvchanlik koeffitsiyenti; 

---

282 
5
10
*
)
140
7
(



ж

1/at va qumtoshlarning siqiluv chanligi; 
5
10
*
)
7
,
1
4
,
1
(



ж

1/at ga tengligi kayd etilgandir. 
Qatlamning siqiluv chanlik koeffitsiyenti kuyidagi ifoda bilan belgilanadi: 
ж
суюк
m
х





Bu yerda: 
х

- qatlamning siqiluv chanlik ko‘rsatkichi, 
m- qatlamning govakligi, birning bulagi, 
суюк

suyuqlik (neft+suv) ning siqiluvchanligi; 
ж

- tog` jinsi (qumtosh, oxaktosh va x.k.) ning siqiluv chanligi. 
Yuqorida keltirilgan ma’lumotlarga asoslangan xolda qatlam (uyum) ning 
taranglik zaxiralarini xisoblash mumkin. Bunday uyumga joylashgan kondagi 
quduqlarning maxsuldorligi ancha yuqori bulib, vaqt utishi bilan pasayishi mumkin. 
Ular vaqt utishi bilan suvlanadi. Lekin suv bosish darajasi unchalik jadal bulmaydi. 
Chunki neft – suv chegarasining surilishi ancha sekin sodir buladi. Uning qatlamning 
tuyinganlik bosimi darajasiga ham tushish xolati uchraydi. Bunday tarzga ega bo‘lgan 
konlarda ularning kollektorlik xususiyatlari yaxshi va neft suyuk bulsa, neft 
beruvchanlik 0,25-0,35 atrofida kolib ketishi mumkin. 
Bunday xolatlarda albatta qatlamga sun’iy ta’sir kilish usullarini kullash 
maksadga muvofikdir. Shunday tarzda ishlanadigan konlarga Tuymazi, Romashkino, 
Jan, Olamushuk, Anderson, Polvontosh va boshqa kuplab konlar mansubdir.