O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

Xo‘jalikda ichki yer tuzishning asosiy maqsadi
- yerlardan va u bilan bog‘liq boshqa 
ishlab chiqarish vositalaridan oqilona foydalanishni, ularni muhofaza qilishni va yaxshilashni 
tashkil etish, uning tabiatni muhofaza qilishga qaratilganligini va qishloq xo‘jaligi ishlab 
chiqarishining maksimal iqtisodiy samaradorligini ta’minlash hisoblanadi. 
Xo‘jalikda ichki yer tuzish
- bu aniq qishloq xo‘jalik korxonalarida yerlardan va ular 
bilan bog‘liq ishlab chiqarish vositalaridan oqilona foydalanishni va ularni muhofaza qilishni 
tashkil etishning ijtimo-iy-iqtisodiy jarayoni bo‘lib, o‘z ichiga ishlab chiqarishni va hududni 
tashkil etish bo‘yicha loyiha asosida amalga oshiriladigan tadbirlar tizimini oladi.
Ishlab chiqarish markazi
 
- bu umumiy ixcham hudud, yagona texnologik jarayon,
umumiy transport va energetika qurilmalari va hayotni ta’minlash tizimlari (suv, elektr, issiqlik 
ta’minotlari va sh.o‘.) bilan birlashgan ishlab chiqarish binolari va inshootlari majmuasidir. 
Yer turlari va almashlab ekishni tashkil
- yer egalari va yerdan foydalanuvchilarning 
iqtisodiy manfaatlarini hisobga olish asosida yerdan foydalanish intensivligini oshirish va 
samaradorligini o‘stirish imkoniyatlarini aniqlash. Bunda ekologik talablarga qattiq rioya qilish 
kerak, sababi, aks holda tuproqlar unumdorligi pasayadi, ularda eroziya va buzilish jarayonlari 
rivojlanadi. 
Yer turlari
-
 
o‘ziga xos tabiiy yoki yangidan yaratilgan xususiyatlarga ega, ma’lum ishlab 
chiqarish va boshqa maqsadlar uchun rejali va doimiy foydalaniladigan yer uchastkalariga 
aytiladi. 
Xaydalma yerlar
- yuqori unumdor tuproqli, doimiy ishlanadigan va qishloq xo‘jalik 
ekinlarini ekish uchun foydalaniladigan (ko‘p yillik o‘tlarni va toza shudgorlarni ham qo‘shib) 
yerlarga aytiladi.
Daraxtzorlar
- sun’iy yaratilgan daraxtlar, chakalaklar (o‘rmon maydonlari-siz) yoki ko‘p 
yillik o‘t-o‘simliklari uchun foydalaniladigan, meva-rezavor, texni-ka, yoki shifobahsh 
mahsulotlari hosilini olish uchun mo‘ljallangan qishloq xo‘jalik yer turlaridir. Darahtzorlar 
tarkibida bog‘lar, uzumzorlar, rezavorzor-lar, meva ko‘chatxonalari, plantatsiyalar (tut, choy, efir 
yog‘li, gulli va boshq.) ajratiladi.