O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi s. R. Sharipov yer tuzish asoslari

Yerdan oqilona foydalanish
 -
xalq xo‘jaligini rivojlantirish manfaatlariga maksimal mos 
tushuvchi va ajratilgan maqsadlarga erishishda eng katta samaradorlikni, atrof muhit bilan o‘zaro 
optimal ta’sirni va ham foydalanish, ham ajratish jarayonlarida uni har tomonlama muhofaza 
qilishni ta’minlovchi yerdan foydalanish hisoblanadi. 

---

93 
Yer egaligi
- bu mulkchilikdagi, umrbod meros qilib qoldiriladigan egalikdagi, aniq 
maqsadlar uchun foydalaniladigan, aniq maydoniga, joylashgan o‘rniga, huquqiy maqomiga va 
joylarda belgilangan aniq chegaralariga ega yer uchastkasidir. 
Yerdan foydalanish
- bu aniq maqsadlar uchun doimiy (muddatsiz) yoki
vaqtincha (uzoq muddatli, qisqa muddatli) foydalanishga, ijarani ham qo‘shib, berilgan, aniq 
maydoniga, joylashgan o‘rniga, huquqiy maqomiga va joylarda belgilangan aniq chegaralariga 
ega yer uchastkasidir. 
Yerlarni olish
- belgilangan tartibda aniq yer uchastkasidan foydalanish huquqini 
(mulkchilik, egalik qilish, foydalanish, ijara) tugatishdir. 
Yerlarni berish
- yer uchastkasini mulk qilib, egalik qilishga, foydalanishga, ijaraga 
fuqaroga yoki huquqiy shaxsga berishdir. 
Yerlarni ajratish
- mulk qilib, egalik qilishga, foydalanishga berilgan yer uchastkasining 
chegaralarini joylarda belgilash bo‘yicha yer tuzish ishlaridir.
Chegaralash
 
- bu yagona davlat tizimi bo‘yicha chegaralarni belgilash (tiklash, joylarda 
o‘zgartirish, texnik va huquqiy rasmiylashtirish) va ma’muriy - hududiy tuzilmalarning va 
boshqa ob’ektlarning maydonlarini aniqlash bo‘yicha yer tuzish ishlaridir. U faqat ob’ekt 
chegaralariga taalluqli bo‘lib, uning
hududining ichki tuzilishi bilan bog‘liq emas. 
Kameral yer tuzish tayyorgarlik ishlari
- loyihalash ob’ektiga chiqishgacha bajariladi. U 
xo‘jaliklararo yer tuzish qatnashchilari tarkibini belgilash yoki aniqlashdan boshlanadi. Ularning 
soni ikkitadan bir necha o‘ntagacha, hattoki ayrim hollarda yuztadan ham oshib ketishi mumkin. 
Bu ishlar xo‘jaliklararo yer tuzish qatnashchilari ro‘yxatini tuzish bilan yakunlanadi. Bu plan-
xarita materiallari talab etiladigan hududni aniqlab beradi.