Болалар ёшида учрайдиган тиш каттик

urunkali residivlanuvchi aftoz 
stomatit
ning (SRAS) etiologiyasi haq’idagi savol hozirgacha ochiq’ q’olmoq’da. 
U o’ziga xos yaralarning vujudga kelishi bilan xarakterlanadi. Birinchi nuq’tai 
nazar SRAS ni ekzogan infekstion omillar: viruslar, streptokokklar, bakteriyalar L-
shakllarining ta’siri bilan bog’lasa, boshq’asi — organizm endogen omillari, 
xususan gormonal buzilishlar, organizm sensibilizastiyasi va autoimmun jarayonlar 
bilan bog’laydi.
Yetakchi o’rinni infeksion-allergik mexanizmlar egallaydi. Jarayon 
giperemiyalangan dog’ ko’rinishida boshlanadi, so’ngra dog’ eroziyalanadi va 
kulrang karash bilan q’oplanadi. Ko’pincha aftalar til yuzasining yon taraflarida, 
lab va lunjning shilliq’ q’avatlarida joylashadi. Ko’p mualliflar SRAS ni fibrinoz, 
nevrotik, glandulyar, chandiq’li turlarga ajratadi. 
Og’iz bo’shlig’i shilliq’ q’avatining muhim ko’p uchraydigan kasalliklaridan 
biri – 
Vensanning yarali-nekrotik gingivostomatiti
hisoblanadi. Stomatitning bu 
shaklini rivojlanishida mahalliy himoya omillari faolligining susayishi, og’iz 
bo’shlig’i gigienasiga ahamiyat bermaslik, stresslar, chekish katta rol o’ynaydi. Bu 

---

150 
omillar natijasida rezident mikroflora tarkibidagi muvozanat buziladi va 
disbakterioz kelib chiq’adi. Mavsumiylikka moyillik mavjud (kuzgi va bahorgi 
davrlar).
 
Yaralar og’iz bo’shlig’i shilliq’ q’avatining istalgan joyida, ko’pincha – 
milklarda, retromolyar sohada (pastki uchinchi molyarlar chiq’ishining 
q’iyinlashishi bilan kechadi) uchraydi. Klinik belgilari: yaralar og’riq’li, chetlari 
notekis, tubi kulrang karash bilan q’oplangan, og’iz bo’shlig’i yomon hidli va 
regionar limfatik tugunlar kattalashgan bo’ladi. Patologik jarayon butun to’q’imaga 
tarq’alishi mumkin.
Eroziya va yaralardan tayyorlangan surtmalar mikroskopik tekshirilganda 
urchuq’simon tayoq’chalar (fuzobakteriyalar) va egilgan shakllilar - spiroxetalar va 
anaerobospirillalar aniq’lanadi. Shuning uchun ham bu kasallik, boshq’a anaerob 
bakteriyalar – bakteroidlar, peptostreptokokklar ham aniq’lansa-da, fuzospiroxetoz 
deb nomlanadi. Fuzospiroxetoz jarayoni murtak bezlarida kechganda Plaut-Vensan 
anginasi kelib chiq’adi. Bu anginaning yarali va difteroid shakllari farq’lanadi.