Toshkent davlat pedagogika universiteti ilmiy axborotlari ilmiy-nazariy jurnali

 
118

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
 
ILMIY AXBOROTLARI 2020/6 
MANTIQIY MASALALAR ORQALI O‘QUVCHILARNING BILISH FAOLIYATINI RIVOJLANTIRISH
 
G‘ofurova M.A. – Farg‘ona davlat universiteti o‘qituvchisi
Annotatsiya. 
Ushbu “Mantiqiy masalalar orqali o‘quvchilarni bilish faoliyatini rivojlantirish” 
nomli maqolada mantiqiy masalalarni yechish orqali boshlang‘ich sinflardagi nazariy bilimlarni 
tatbiq qilish va shuningdek, mustaqil fikrlashni va hisoblashlarni shakllantirish muhokama 
qilinadi. 
Kalit so‘zlar: 
mantiq, ijodiy masala, sezgi, fikrlash, noodatiy yechish yo‘llari, muammoli 
vaziyatni tahlil qilish usuli. 
РАЗВИТИЕ ПОЗНАВАТЕЛЬНОЙ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ УЧАШИХСЯ ПОСРЕДСТВОМ ЛОГИЧЕСКИХ 
ЗАДАЧ 
 
G‘ofurova M.A. – преподаватель Ферганского государственного университета
Аннотатция. 
В данной статье “Развитие познавательной деятельности учашихся 
посредством логических задач” обсуждается внедрение теоретических знаний в 
начальных 
классах путем решения логических задач, а также рассматривается формирование 
самостоятельного мышления и вычисления. 
Ключевые слова: 
логика, креативная проблема, интуиция, мышление, необычные 
способы решения, метод анализа проблем. 
THE DEVELOPMENT OF STUDENT COGNITION THROUGH LOGICAL TASKS 
 
G‘ofurova M.A. - Teacher of Fergana State University 
 
Annotatsion. 
This “The development of student cognition through logical tasks” article 
discusses the introduction of teoretical knowledge in primary classes by solving logical problems 
and the formation of the independent thinking, evaluating. 
Key words: 
logic, creative problem, intuition, thinking, unusual solutions, problem 
analysis method. 
Ma’lumki, matematika olamni bilishning asosi bo‘lib, tevarak-atrofdagi voqea va 
hodisalarning o‘ziga xos qonuniyatlarini ochib berish, ishlab chiqarish, fan-texnika va 
texnologiyaning rivojlanishida muhim ahamiyatga ega. Shuni nazarda tutgan holda, bugungi 
kunda matematika fanini o‘qitishning asosiy maqsadi darslarni o‘quvchilarda kundalik faoliyatda 
qo‘llash, fanlarni o‘rganish va ta’lim olishni davom ettirish uchun zarur bo‘lgan matematik 
bilim va ko‘nikmalar tizimini shakllantirish va rivojlantirish, jadal taraqqiy etayotgan jamiyatda 
muvaffaqiyatli faoliyat yurita oladigan, aniq va ravshan, tanqidiy hamda mantiqiy fikrlay 
oladigan 
shaxsni shakllantirish va tarbiyalashdan iborat. 
Mantiqiy masalalarni yechish o‘quvchini mantiqiy mushohada yuritishga undab, noodatiy 
yechish yo‘llarini izlab topishga yo‘naltirilgan holda iqtidori va qiziqishini amalga oshiradigan 
rivojlantiruvchi muhitni yaratadi. 
119

---

TOSHKENT DAVLAT PEDAGOGIKA UNIVERSITETI
 
ILMIY AXBOROTLARI 2020/6 
Hozirgi kunda masalaga muammo sifatida yondashish usulini qo‘llashga katta ahamiyat 
berilmoqda. Bu usul quyidagi tarkibdan iborat: muammoli vaziyatni tahlil qilish usuli; muammo 
qo‘yilishi yetishmaydigan ma’lumotlarni izlash va gipotezalarni (ilmiy taxminlarni) shakllantirish; 
gipotezalarni tekshirish va muammoli vaziyatga oid yangi bilimlarga ega bo‘ish; muammoli 
masalaga aylantirish, masala yechiminining usulini izlash; yechish jarayoni; olingan natijalarni 
tekshirish; yechimning to‘g‘riligini asoslash. 
Mantiqiy masalalar yuqoridagi yondashuvga tayanch tushuncha bo‘lib xizmat qiladi. 
Mantiqiy masalalarni yechishga shunday yondashish orqali kutilgan natijalarga erishishi va 
uning ustida tanqidiy fikrlashi mumkin bo‘ladi. 
Kundalik muomalada mantiq atamasi turli o‘rinda biz tomonimizdan ko‘p qo‘llaniladi. 
Masalan: “fikrlar mantig‘i”, “gap mantig‘i”, “xatti-harakat mantig‘i”, “narsalar mantig‘i”, 
“voqealar mantig‘i” kabi jumlalar biz tomonimizdan fikrimizni ifodalashda qo‘llaniladi. Mantiq 
bilish jarayoni bilan uzviy bog‘liqdir. Chunki mantiq fanini o‘rganish obyektini 
tafakkur 
tashkil 
etadi. Binobarin, matematika fani o‘quvchilarning mantiqiy tafakkurini rivojlantirish uchun, o‘z 
fikrlarini qisqa, aniq va to‘g‘ri bayon qilib berish san’atiga o‘rgatish uchun katta imkoniyat 
yaratib 
beradi. O‘rganilgan matematik tushunchalar, faktlar va algoritmlarni sodda o‘quv vaziyatlarida 
qo‘llay olish va yangi bilimlar hosil qila olishiga erishish; o‘rganilayotgan matematik holatlarni 
tahlil qila olish va shu asosida mulohazalar ketma-ketligini tuza olishga olib keluvchi 
topshiriqlarni tavsiya etish mumkin.
1