Elektroakustika

Energiya zichligi
tovush jadalligiga to‘g‘ri proporsional, shuning 
uchun uning sathi. 
 
0
lg
10
L




 
 
 
 
 
 
(
1.11
)
bunda, 
15
0
10
3




Dj/m
3
, energiya zichligi. 
Sath tushunchasi faqat akustikadagina emas, balki elektrotexnikada 
ham qo‘llaniladi. Elektr sath 
0
U
U
lg
20
N

(1.12) 
Elektr qiymatlarining nolinchi sathi quyidagicha olinadi. 
U
0 
- kuchlanishda K=600 Om qarshilikda ajralayotgan quvvat 1 mVt 
teng bo‘lishi kerak. Bundan osongina U
0
 
= 0,775 V va I
0
=1,29 mA 
qiymatlarni 
topamiz. 
Bu 
ma’lumotlar telefoniyadan olingan. 

---

27 
Telefoniyada ko‘p yillar logarifmik shkala - 
nepep 
qo‘llanib kelgan. Bir 
neper kuchlanishlar nisbatining 2,718 teng bo‘lib, asosi natural logarifm. 
Shunday qilib, agarda U/U
0
 
= ye, undan 
Hп
1
U
U
ln
L
0
Нп


, 1 Np
 
= 8,68 
dB, 1 dB = 0,115 Np . 
1.5. Tovush balandligi va uning sathi 
 
Tovush 
balandligini 
his 
etish 
o‘lchamini birinchi bo‘lib 
G.Barkgauzen kiritgan. Keyinchalik uning taklifi xalqaro ko‘lamda 
qabul qilindi. Shunga binoan, 
tovush balandligi
sathi kattalik o‘lchami 
sifatida kiritildi. 
Tovush balandligi sathining etaloni sifatida 1000 Gs chastotali sof 
ton jadalligi olingan. Tovush balandligining o‘lchov birligi 
fon
deb 
ataladi. Fonlarda o‘lchangan 1000 Gs chastotadagi tovush balandligi 
sathi uning desibellardagi jadalligi sathiga teng. Qandaydir tovushning 
balandlik sathini aniqlash uchun 1000 Gs chastotali sof ton olib uning 
balandligini aniqlanayotgan tovush balandligi bilan barobar bo‘lguncha 
o‘zgartirish yetarli, bunda etalon ton jadalligi son jihatdan 
aniqlanayotgan tovush balandligi sathiga teng bo‘ladi. 
Sub’ektiv statistik usul bilan teng balandlikdagi sof tonlar 
jadalligining chastotaga bog‘liqligi egri chizig‘i aniqlangan. Bu egri 
chiziqlar tovushning