Sa’dullo Quronov galaktikada bir kun (ilmiy-fantastik qissa) Toshkent «Akademnashr»

Yadroni  tushunish  uchun  eng  yaxshi  misol 
tuxum sarig‘idir. Agar qaynatilgan tuxumni qoq o‘r-
tasidan kesib qaralsa, markazda tuxum sarig‘i tur-
ganini ko‘ramiz. Xuddi shunday, Yerni ham o‘rtasidan 
kesish mumkin bo‘lganida edi, odamlar markazdagi yad-
roni ko‘ra olgan bo‘lishardi.
Sayyora yadrosi suyuq holdagi qaynoq erigan metall 
va boshqa turli moddalardan tashkil topgan narsadir. U 
xuddi  Quyosh  kabi  lovullab  turadi. Yadrolar  sayyoralar-
ning markazida joylashadi. Masalan, Yer yadrosi bizdan 
2900 km chuqurlikda joylashgan bo‘lib, harorati 6000°C 
issiqlikda. Boshqacha aytganda, sayyoramiz yadrosi Qu-
yoshning Yer ostidagi kichkinagina ko‘rinishini eslatadi.
Yadroni  Yerning  energiya  manbai  deb  atash  mum-
kin.  Chunki  u  Yerdagi  haroratni  mo‘tadil  tutib  turadi. 
Yer silkinishi, tog‘larning o‘sib chiqishi, vulqon otilish-
lari shu yadro tufayli sodir bo‘ladi. Yadro yana Yerning 
ko‘zga  ko‘rinmas  magnit  maydonini  hosil  qiladi.  Bu 
magnit maydoni Yer atmosferasini Quyoshdan keladi-
gan turli zararli nurlar – radioaktiv bo‘ronlardan himoya 
qilib turadi. Agar shu magnit maydoni yo‘q bo‘lib qolsa, 
atmosferamiz yemirilib, kislorod, ya’ni toza havo ham 
yo‘q  bo‘lib  ketadi.  Yerdagi  hayot  esa  kislodorsiz  bir 
daqiqa ham davom etmaydi...
Ahmad  o‘z  xayollaridan  o‘zi  qo‘rqib  ketdi.  «Nahotki, 
pakana  «odam»ning  gaplari  rost  bo‘lsa?! Agar  shunday 

---

16
bo‘lsa,  butun  sayyora  aholisi  qirilib  ketadi-ku!  Yo‘q,  bu 
«odam»ga yordam berish kerak», – o‘yladi u.
– Mayli, chizmalarni sizga berganim bo‘lsin.
– Rahmat, do‘stim! Yerliklarning saxovatli ekaniga isho-
nardim, – pakana «odam»ning ko‘zlari yoshlanib ketdi. – 
Unda vaqtni boy bermaylik, chizmalar qani?
– Chizmalarni oyim yashirib qo‘ygandilar. Sal bo‘lmasa, 
ularni yirtib yuborar ekanman.
Bu gapdan keyin pakana «odam»ning ko‘zlari kosasi-
dan chiqib ketay dedi. Xayriyatki, Ahmadning oyisi o‘g‘li-
dan  chizmalarni  tortib  olgandi.  Yo‘qsa,  bechora  pakana 
«odam»larning ahvoli nima kechardi-ya?!
– Endi tong otishini kutishimizga to‘g‘ri keladi. Ertalab 
oyimdan chizmalarni olib beraman, – dedi Ahmad.
– Afsus, mayli, kutamiz.
– Qarang, qo‘rqib ketganimdan ismingizni so‘rash ham 
yodimdan ko‘tarilibdi.
–  Mening  ismim  Margol  Vu  Dagudo.  Lekin  sen  meni 
Margol deb chaqirishing mumkin, – dedi Margol Ahmad-
ning qo‘llarini siqib qo‘yishga hozirlanib.
– Tanishganimdan xursandman, Margol, – dedi Ahmad 
ham yangi do‘stining qo‘llarini siqarkan.
Shunday qilib, Ahmad «pakana» odam bilan tanishib oldi. 
Margolning aytishicha, u hali yosh, endigina 120 ga to‘libdi. 
Buni eshitib Ahmad biroz taajjublandi. Ammo Margolning o‘z 
sayyorasi haqidagi hikoyasidan so‘ng bariga tushunib yetdi. 
Gap shundaki, Salmir sayyorasi o‘z orbitasida juda tez aylanar 
ekan. Masalan, bizning sayyora Quyosh atrofini 365 kunda 
aylanib chiqsa, Salmir Sirius yulduzi atrofida 90 kun aylanadi. 
Ya’ni Salmirning bir yili bizdagiday 365 kunga emas, balki 90 
kunga teng. Demak, Yer hisobi bo‘yicha Margol 30 yoshda.
Ular shu tariqa biroz suhbat qurib o‘tirishdi. So‘ng erta-
ga qiladigan ishlari ko‘p ekani yodiga tushgan Margol ke-
tishga hozirlik ko‘rdi.

---

17
– Agar ruxsat bersang, tong otishini uyingizning tomida 
kutib tursam. Mening bu yerdaligimni sendan boshqa hech 
kim bilmasligi kerak.
– Men ham shu fikrdaman. Ayniqsa, ota-onam bundan 
xabar topishini sira istamayman.
Margol Ahmadga xayrli tun tilab tomga chiqib ketdi.