Вазирлиги қарши давлат университети

Фразеологик калька
– бу
ўзга тил фразеологик бирлигидан қисмма-қисм нусҳа олиш йўли билан ҳосил 
қилинган фразеологик бирлик. Масалан, бармоқ орасидан қарамоқ фразеологизми 
русча смотреть сквозь пальцы фразеологизмини калькалаш натижасида ҳосил 
бўлган. 
Генерализация
— бу таржима 
ҚИ
линаётган бирликнинг маъноси 
таржимада кенгроқ берилиши. Таржима жараёнида маълум бир маънога 
мос келадиган маънони топиш. 
Грамматик трансформациялар-
бу таржимада таржима қилинаётган 
тилнинг нормаларига мос тушган ҳолда гапнинг структурасини 
ўзгартириш. Грамматик трансформацияларга қуйидаги таржимавий 
усуллар киради: 
сўзма-сўз таржима, гапларнинг бўлиниши, гапларнинг 
қўшилиши, грамматик ўзгартиришлар (сўз тартибини ўзгартириш, сўз 
туркумларини алмаштириш
).
Аддиция
-содда гап таркибининг уюшиқ бўлаклар билан кенгайтирилиши. 
Адъюнкция
— 
синтактик бирлик таркибига шу таркиб мазмунига 
мувофиқ келадиган янги сўзнинг киритилиши.
 
Номлашиш 
- предикатив синтагманинг номловчи синтагманинг номловчи
синтагмага айлантирилиши.
Пермутация
– гап бўлакларининг бир хил синтактик тузилишда ўрин
алмаштириши.
Субституция
- синтактик тузилма таркибидаги бир сўзни бошқа сўз билан
алмаштириш. 
Лексик-грамматик трансформациялар
га қуйидаги таржимавий 
усуллар киради: 
антонимик таржима, экспликация (тасвирий таржима ), 
компенсация.
Антонимик таржима
- 
бу аслиятдаги маънони қандайдир қарама-
қарши маънога эга бўлган тушунча билан алмаштириш ҳамда таржимада 
ифодани маъно моҳиятига путур етказмай ифодалаш.
Тасвирий таржима
– бу маънони тасвирлаш йўли билан очиб бериш. 
Компенсация
(йўқотганни тўлдириш) – бу аслиятдаги таржима қилиб 
бўлмайдиган элементни аслиятдаги ғоявий-бадиий характерга мос равишда 
элементлар билан алмаштиришдир. 
Хулоса 

---

22 
Таржиманинг лексик муаммоларини ўрганишнинг муҳим жиҳати бўлажак 
таржимонларни пухта тайёрлаш, юзага келадиган қийинчиликларни бартараф этиш 
йўлларини билиш, кўникмаларини ишлаб чиқишдан иборат.
Таржима жараёнида вужудга келадиган лексик муаммолар, уларнинг тўлиқ, 
қисман ва умуман мос келмаслик даражаларини ўрганиб чиқиш, тўлиқ лексик 
мувофиқсизликда қўлланиладиган методларни тўғри қўллай билиш таржима 
сифатининг ошишига кўмаклашади. Бу борада муқобилсиз лексика, яъни хос
сўзлар таржимаси масаласини чуқур ўрганиш мақсадга мувофиқ.