N. N. Rasulova z. Q. Jumayeva

2. Innovatsiyalarni boshqarish
Jahon tajribasi barcha sohalarda sifatli o 'sish n i ta ’m inlovchi yangiliklarni 
uzluksiz tarzda am aliyotga jo riy etish ja m iy a t va iqtisodiy rivojlanishning 
harakatlantiruvchi kuchiga aylanganligini k o 'rsatm o q d a. B ugun rivojlanishning 
innovatsion m odellari va “aqlli” texnologiyalar am alga oshirilayotgan m am lakatlar 
eng m uvaffaqiyatli va barqaror hisoblanadi.
Bu esa o 'z navbatida innovatsiyalarni boshqarishni taqozo etadi. U m um an 
olganda innovatsiyalarni boshqarish 2 darajada olib borilishi m um kin:
• 
M akrodarajada
•
M ikrodarajada
M akrodarajada 
innovatsiyalarni 
boshqarish 
bu 
-
davlat 
m iqyosida 
innovatsiyalarni boshqarish tizim ini shakllantirish bilan, m ikrodarajada esa - 
korxonada innovatsiyalarni boshqarishni tashkil etish, y a ’ni innovatsion jaray o n n i 
y o 'lg a q o 'y ish bilan b o g 'liq harakatlam i am alga oshirishga qaratilgan.
M akrodarajada innovatsiyalarni boshqarish.
Innovatsion rivojlanish uchun 
m a s’ul idoralarning asosiy v azifasi innovatsiya va fan yutuqlarini keng jo riy etish 
hisobiga 
m am lakatning 
iqtisodiy 
o 'sish i 
va 
jahon 
bozorlaridagi 
raqobatbardoshligini ta ’m inlash ham da iqtisodiyotda intellektual ulushning 
k o 'p ay ish i hisoblanadi.
2017-2021 yillarda O 'zb ek isto n R espublikasini rivojlantirishning beshta 
ustuvor y o 'n alish i b o 'y ic h a H arakatlar strategiyasida aholi farovonligini tubdan 
oshirish va turxnush sifatini yaxshilash, jam iy at va davlatni har tom onlam a ham da 
jad al rivojlantirish, m am lakatni m odem izasiya qilish va hayotning barcha 
sohalarini liberallashtirish b o 'y ic h a aniq m aqsadlar belgilab olindi. B oshqacha 
qilib aytganda, biz O 'zb ek isto n n i ishlab chiqarishda innovatsiya va intellektual 
hissaning yuqori ulushi b o 'lg a n b arqaror bozor iqtisodiyoti ga, zam onaviy v a global 
bozorda raqobatbardosh sanoatga, shuningdek, qulay investitsiyaviy va ishchanlik 
m uhitiga ega ja d a l rivojlanayotgan m am lakatga aylantirishim iz lozim . Q o 'y ilg an
m aqsadlarga 
O 'zb ek isto n n i 
rivojlanishning 
innovatsion 
m odeliga 
to 'liq
o 'tk azm asd an turib erishish m um kin em as, bu m am lakatda innovatsion faoliyatni 
davlat tom onidan q o 'llab -q u v v atlash n in g ham da davlat boshqaruvi, iqtisodiyot 
ustuvor tarm oqlari va ijtim oiy sohaga innovatsion g 'o y alar, ishlanm alar va 
texnologiyalam i am alda jo riy qilishni rag 'b atlan tirish n in g sam arali tizim ini 
yaratish zaruratini taqozo etadi.
B iroq, b o y intellektual va infratuzilm aviy salohiyatga qaram asdan, m am lakatda 
innovatsiyalarni jo riy etish ishlari tizim li asosda y o 'lg a q o 'y ilm ag an , bunga 
quyidagi tizim li m uam m olar m avjudligi sabab b o 'lg an :
•
davlatning rivojlanish dasturlarini ishlab chiqishda zam onaviy fan va
169

---

innovatsion texnologiyalarning yutuqlari va rivojlanish tendensiyalari lozim
d arajada kom pleks tahlil qilinm asdan va o 'rg an ilm a sd an kelgan;
• 
innovatsion g 'oyalar, ishlanm alar va texnologiyalarni strategik prognoz 
qilish, qo'llab -q u v v atlash va jo riy etishni, shuningdek, m am lakatning ilm iy- 
tadqiqot 
va 
axborot-tahlil 
m uassasalari 
faoliyatini 
m uvofiqlashtirishni 
ta ’m inlaydigan yagona organ m avjud emas;
• 
innovatsion g 'o y alar, ishlanm alar va texnologiyalarni am alga oshirishda 
davlat-xususiy sheriklik im koniyatlarini keng tatbiq etish, investitsiyalam i ja lb
etishga, shuningdek, innovatsion m ahsulotlam i jo riy etish uchun infratuzilm ani 
takom illashtirishga etarli e ’tibor qaratilm ayapti;
• 
yuqori texnologiyalar, nou-xau va zam onaviy ishlanm alam i jo riy etishni 
talab qiluvchi ustuvor soha va tarm oqlam i aniqlash b o 'y ic h a tizim li va m aqsadga 
y o 'n altirilg an faoliyat y o 'lg a q o 'yilm agan;
• 
innovatsion g ’oyalar, ishlanm alar va texnologiyalar sohasida yuqori 
salohiyatga ega b o 'lg an xorijiy (xalqaro) tashkilotlar bilan ham korlik past darajada 
saqlanib qolm oqda.
M avjud m uam m olam i hal qilish, shuningdek, innovatsion faoliyatni q o 'lla b - 
quvvatlash, innovatsion g 'o y alar, ishlanm alar va texnologiyalar, ilm iy yutuqlam i 
jo riy etishni rag 'b atlan tirish n in g institusional va tashkiliy-huquqiy asoslarini 
tubdan 
takom illashtirish 
m aqsadida 
O 'z b e k isto n
R espublikasi 
Prezidenti 
tom onidan “O 'zb ek isto n R espublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligini tashkil 
etish to 'g 'ris id a ” gi Farm on qabul qilindi.
M azkur Farm onga innovatsion g 'o y alar, ishlanm alar va texnologiyalarni keng 
jo riy etish borasida m a ’m uriy islohotlar konsepsiyasini am alda ro 'y o b g a chiqarish 
b o 'y ic h a m uhim qadam sifatida qarash m um kin.
F arm on bilan strategik rejalashtirish tizim ini yaratish, davlat boshqaruvining 
innovatsion 
shakllarini 
am alga 
kiritish, 
fan 
va 
innovatsiya 
faoliyatini 
rivojlantirishning zam onaviy infratuzilm asini shakllantirish, investitsiyalam i keng 
jalb qilish, huquqiy bazani takom illashtirish, ilm iy-tadqiqot va innovatsiya 
faoliyatini qo'llab -q u v v atlash va rag 'b atlan tirish , ijtim oiy va iqtisodiy hayotning 
dolzarb 
sohalariga 
ilg 'o r 
texnologiyalarni 
faol 
jo riy
etish 
kabi 
m am lakat innovatsion 
rivojlanishining 
asosiy 
yo'nalishlaribelgilandi. 
Farm on bilan O 'zb ek isto n R espublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi tashkil 
etildi ham da uning davlat va ja m iy a t qurilishi, iqtisodiyot, qishloq x o 'jalig i, 
ijtim oiy rivojlanish, ilg 'o r texnologiyalarni jo riy etish, shuningdek, atrof-m uhitni 
m uhofaza qilish va tabiatdan foydalanish sohalaridagi faoliyatining asosiy 
y o 'n alish lari nazarda tutildi. B undan kelib chiqib, Innovatsion rivojlanish vazirligi 
O 'zb ek isto n R espublikasining innovatsion va ilm iy-texnik rivojlanishi sohasidagi 
yagona davlat siyosatini am alga oshiruvchi organ etib belgilandi. V azirlik davlat
170

---

ilm iy-texnikaviy dasturlari va loyihalarining yagona buyurtm achisi b o 'lad i, 
innovatsion g 'o y alar, ishlanm alar va texnologiyalam i jo riy etish b o 'y ic h a davlat 
boshqaruv organlari, ilm iy-tadqiqot, axborot-tahlil m uassasalari va boshqa 
tashkilotlar faoliyatini m uvofiqlashtiradi.
Innovatsion 
texnologiyalar 
hisobiga 
rivojlanishning 
zam onaviy 
yondashuvlarini ishlab chiquvchi, shartli ravishda “kelajak v azirliklari” deb 
nom lanuvchi 
ixtisoslashtirilgan 
idoralam i 
tashkil 
qilish 
b o 'y ic h a
jah o n
tendensiyasini qayd etib o 'tis h lozim.
Faoliyatda bir-birini takrorlashni istisno etish, yagona yondashuvlarni 
ta ’m inlash m aqsadida 2018 yil 1 yanvardan boshlab Fan va texnologiyalar 
b o 'y ic h a D avlat kom issiyasi, Fan va texnologiyalar b o 'y ic h a D avlat kom issiyasi 
huzuridagi 
Ilm iy-texnik 
faoliyatni 
q o 'llab -q u v v atlash
va 
rivojlantirish 
ja m g 'a rm a si, shuningdek, Fan v a texnologiyalar agentligi tugatildi. Tashkil 
etilgan Innovatsion rivojlanish v a novatorlik g ’oyalarini q o 'llab -q u v v atlash
ja m g 'a rm a si o 'tk azilay o tg an tadqiqotlar b o 'y ic h a hisobot berishning sh affo f 
tizim idan foydalangan ho ld a innovatsion g 'o y a la r va ulam i ishlab chiqishni 
m oliyalashtirishning m arkazlashtirilgan m anbasi hisoblanadi.
Innovatsion faoliyatni davlat tom onidan q o ’llab-quvvatlanishining aniq 
shakllariga quyidagilar kiradilar:
to 'g 'rid a n to 'g 'r i m oliyalashtirish;
yakka kashfiyotchilar va kichik tatbiq etuvchi korxonalarga im tiyozli 
bank ssudalarini berish;
katta soliq im tiyozlaridan foydalanuvchi venchurli innovatsion fondlam i 
tashkil qilish;
yakka kashfiyotchilar uchun davlat potentli bojlarini pasaytirish; 
resursni 
tejovchi 
kashfiyotlar 
b o 'y ich a 
potentli 
bo jlam i 
to 'la sh
m uddatlarini kechiktirish;
texnologiyalar, texnoparklar tarm o g 'in i tashkil qilish va h.k.