Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Condictio ob causam finitam
– маълум шахсга аниқ белгиланган 
мақсадда ашёни берган шахс, кейинчалик, бу мақсад амалга ошмаган бўлса,
унинг ҳимояси учун берилган. Condictio ob causam finitamнинг асосида
нонкўрлик қилган шахсдан берилган қарзни ёки олди-сотди шартномаси 
пайтида берилган заколатни талаб қилиш; 
д)
Condictio furtiva
ашёси ўғирланган шахс ҳимояси учун қўлланилган. 
Бу кондикцияда ўғирланган мулкни қайтариши шарт бўлган ўғри ҳақида гап 
кетмаган, фақатгина ex injusta causa ушлаб турилган ашёни қайтариш
тўғрисида гап борган; 
е)
Condictio sina causa
умумий маънода барча асоссиз бойиб кетиш
ҳолларини қамраб олган, махсус ёки тор маънода юкорида қайд қилинган 
ҳоллардан ташқари бошқа ҳолатларни қамраб олган (бошқа бировга 
тегишли бўлган ашёни топиб олиш, ўзгалар ашёсини қабул қилиб олиш ва 
ҳоказо).
Communio incidens.
Communio incidens
ёки тасодифий уюшма
мерос асосида, шартли ҳадя шартномаси ёки ашёларнинг тасодифан
аралашиши (confusio ёки comixtio) асосида келиб чиқиши мумкин бўлган.
Бундай уюшма вужудга келиш пайтидан бошлаб унинг аъзолари ўртасида
белгиланган ҳуқуқ ва мажбуриятлар вужудга келган. Тасодифий ширкат 

---

235 
аъзоларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари шартнома асосидаги ширкат 
аъзоларининг ҳуқуқ ва мажбуриятлари сингари бўлган. Шартнома асосидаги 
ширкат аъзоларининг ҳуқуқ ва мажбуриятларидан фарқли равишда,
тасодифий ширкат аъзолари ҳар қандай пайтда actio de modo materiae
асосида ашёлар тасодифан аралашиб кетганда, мерос асосида бирлашган 
мулкни actio familiae erciscundae асосида бўлишни ёки чегаралаш
пайтидаги тартибсиз муносабатлар ҳақида гап борганда actio finium
regundorum асосида ёки маълум шартларни кўзда тутган ҳадя шартномаси
асосида бирлаштирилган мулк ҳақида гап борса, actio de communi
dividundo асосида умумий ашёларни бўлишни талаб қилиш ҳуқуқига эга 
бўлган.