Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

Condictio indebiti
қарзи бўлмаса ҳам
янглишган ҳолда бировга қарз тўлаб юборган шахс ҳимояси учун 
қўлланилган. Бу кондикцияни қўллаш учун қарз obligatio naturalis
сифатида ўрнатилмаган бўлиши шарт бўлган ва на қарздор, на бу қарзни 

---

234 
олган шахс қарз ўрнатилмагани ҳақида хабардор бўлиши мумкин 
бўлмаган. Агар қарз тўлаган шахс қарз бўлмагани ҳақида билса, гап
яширинча ҳадя қилиш ҳақида кетган, мабодо буни қарзни олган шахс
билса, у ҳолда furtum ҳақида гап борган; 
б)
Condictio causa data causa non secuta ёки condictio ob
causam datorum
муайян шахс бирон-бир шахсга маълум ашёни бу шахс
зиммасига маълум ҳаракатни бажариш ёки бирон-бир ашёни бериш
мажбуриятини юклаган ҳолда берганда қайтариб олиш талаби бўлиб 
хизмат қилган. Бу кондикция ўзи белгиланган престацияни бажарсаю, 
лекин контрагент ўз зиммасидаги мажбуриятни бажармаганда келиб чиққан.
Бу ҳолда престацияни бажарган шахс берилган ашёни қайтаришни ва
етказилган зарарни қоплашни талаб қилиш ҳуқуқига эга бўлган; 
в)
Condictio ob turpem vel ob injustam causam
муайян шахсга бу
шахс ҳеч қандай ҳуқуққа ёки ахлоқ нормаларига зид бўлган ҳаракатларни
бажармаслик шарти билан маълум ашёни берган шахс ёки муайян шахс
бошқа шахс фойдасига ҳуқуқий ва ахлоқий жиҳатдан ман қилинган
ҳаракатларни бажарган ҳолда унинг ҳимояси учун қўлланилган. Бу 
кондикцияни қўллаш ҳуқуқи маълум ашёни бериш ёки маълум 
ҳаракатларни бажариш пайтида улар ҳуқуққа ёки ахлоқка зид ҳаракатларни
бажарганликда айблаш мумкин бўлмаган шахсларга тегишли бўлган: ubi
autem et dantis et accipientis turpitudo versatur non posse repeti dicimus6 
veluti si pecunia datur, ut male judicetur – бошқа шахсга маълум ашёни 
берган бирон-бир шахс ва бу ашёни қабул қилиб олган шахс тўғрисида
улар ахлоқка зид ҳаракат қилганлиги ҳақида фикр мавжуд бўлса, берилган 
ашёни қайтаришни талаб қилиш мумкин эмас. Масалан, адолатсиз қарор 
қабул қилган шахсга пул тўлаган шахс; 
г)