Узбекистон Республикаси Ташки Ишлар Вазирлиги

5-§.
Мажбурият бажарилишини таъминлаш 
Мажбурият муносабатларида кредитор учун қарздор ўз мажбуриятини 
вақтида ва етарли даражада ваъда қилинган престацияни бажариши муҳим 
бўлган. Мажбурият бажарилишининг санкциялар ва ҳар бир алоҳида 
мажбуриятда кредиторлар ҳимояси воситаси сифатида қараладиган восита 
сифатидаги даъволар кредиторлар учун, айниқса, керакли престацияни 
бажариш вақти ва бу престацияни қарздор томонидан бажариш қобилияти

---

166 
борасида бир қатор қийинчиликларни келтириб чиқариши мумкин эди. Бу 
қийинчиликларни бартараф этиш ва мунтазам хўжалик муносабатларини 
ривожлантириш мақсадида Рим ҳуқуқида талабларни даъволар билан 
ҳимоя қилишдан ташқари қарздордан ёки бошқа бирон шахсдан
мажбурият ўз вақтида бажарилишини кафолатловчи бир қатор ўрнатмалар
пайдо бўлди. 
Кредиторлар учун ваъда қилинган престация ўз вақтида ва етарли 
даражада бажарилишини қарздор ёки бошқа бирон-бир шахс томонидан
бериладиган махсус кафолатлар кредиторга бериладиган буюм бериш (реал
таъминлаш) ва қарздор ёки учинчи шахс томонидан бериладиган махсус
ваъда (персонал-шахсий таъминлаш) кўринишида бўлган.
Кредиторнинг 
қарздор 
томонидан 
реал 
таъминланиши.
Гаров шартномаси.
Гаров шартномалари кредитор таъминланишининг 
кенг тарқалган воситаси бўлиб, қадимги Рим ҳуқуқидан маълум бўлган ва
Юстиниан ҳуқуқигача амалда бўлиб келган. Кредиторнинг қарз ўз вақтида 
ва тўғри тўланиши учун таъминлов воситаси бўлган гаров предметига 
бўлган ҳуқуқлари fiducia cum creditore, pignus ва ипотека шартномалари 
ҳақида гап боришига қараб турлича бўлган.
Закалат бериш.
Классик давр ва классик даврдан кейинги ҳуқуққа
халқ одатларидан, айниқса, олди-сотди шартномаси бўйича томонлардан
бири бошқа томонга шартнома ҳақиқатан ҳам тузилганлигининг исботи 
тариқасида маълум ашё ёки пул суммаси берилишини кўзда тутувчи одат
киритилди: nam quod arrae nomine datur argumentum est emptionis et
venditiones contractae. Берилган ашё ёки пул