2 O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi

Javdar va tritikale ekin maydoni va hosildorligi
. 
Javdar ekiladigan maydon 
-jahon bo„yicha 15 mln. gektar atrofida. Javdar hosildorligi o„rtacha 19 s/ga 
atrofida bo„lib, ko„plab Yevropa mamlakatlarida kuzda ekiladi (Germaniya, 
Fransiya, Polsha va boshqalar). AQShda ham bu ekin ko„plab ekilib kelinadi. 
Shuningdek, hozirgi hamdo„stlik mamlakatlaridan Rossiya va Bellorusiyada ham 
javdar salmoqli o„rinni egallaydi. Bu ekinning hosildorligi ko„pchilik davlatlarda 
yuqori bo„lsada, kuzgi bug„doydan keyingi o„rinda turadi. O„zbekistonda javdar 
asosan oraliq ekin sifatida kuzda ekilib, ko„k massa olinadi.
16
Suvli yerlarda tritikale oraliq ekin o„rnida yoz so„ngida (avgust) va kuzda 
ekilsa, mo„l ko„k massa va don berishi mumkin. O„zbekiston sharoitida tritikale 
javdar va xashaki bug„doyga nisbatan yuqori hosilli, to„yimli konsentrat ozuqa va 
mo„l, sifatli ko„k massa berishi bilan ajralib turadi.
Olimlarning ma‟lumoti bo„yicha, tritikalening yozda ekilgan (avgust oyida) 
turli navlaridan gektariga o„rtacha 735-1025,8 s, kuzda ekilganda 488,2-886,6 s 
ko„k massa, don uchun kuzda ekilganda 48,6-97,3 s hosil olingan. Javdardan 
olingan ko„k massa esa yozda ekilganda gektariga o„rtacha 547,6 s, kuzda 
ekilganda 477 s, don uchun kuzda ekilganda 35,6 s bo„lgan.
Tritikale don hosildorligi davlat nav sinash maydonlarida 80 s/ga 
bo„lmoqda. Bu hosildorlik O„zbekiston O„Simlikshunoslik Ilmiy-Tadqiqot Intituti 
tajriba dalasida (ayniqsa, Meksika davlati seleksiyasiga mansub bo„lgan) navlarda 
100 s/ga va undan ortiq bo„lmoqda. O„zbekistonda tritikale chorvachilik uchun 
to„yimli ozuqabop ekin hisoblanib, ko„k massa va don uchun ekilish maydoni 
yildan-yilga ortib bormoqda. Hozirgi vaqtda jahon bo„yicha tritikale ekiladigan 
maydon 2 mln. gektardan ortiqdir.
16
www.FAOstat.fao.Org–2017 year.

---

122