Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

44-rasm. Don aralashmalarini ajratish separatori 
Don aralashmalarini ajratish samaradorligi separatorning ishlash 
tartibi va parametrlariga bog‘liq, ya’ni separatorga vaqt birligida 
tushayotgan boshlang‘ich aralashma miqdoriga; separatorda ishlov berish 
vaqtiga; aralashma fizik tarkibining boMinuvchanligi tushuniladi.
123 

---

Don 
aralashmasi 
bo‘linuvchanlik 
alomatlarining 
geometrik 
o'lchamlari qalinligi, eni, uzunligi va shaklining ko‘ndalang kesimiga 
bog‘liq bo‘ladi. Bug‘doy va javdar donlari uzunchoq shaklda, grechixa 
oilasiga kiruvchilar esa uch qirrali bo‘ladi. Dukkakli ekinlar, tariq ellips 
shaklda sorgo urug‘lari esa sharsimon bo‘ladi. 
Donlarni separatsiyalashda, asosan, ularning aerodinamik xusu - 
siyatlaridan foydalaniladi. Bunda asosiy ko‘rsatkich donning havoda 
muallaq (vitaniya) turishi hisoblanadi. Vertikal havo oqimiga bir qancha 
zarrachalar joylashtirilsa, ular ikkita kuchga ega bo‘ladi: tortish kuchi, 
qarama-qarshilik kuchi havo oqimini ko‘taruvchi kuchga teng. 
45-rasm. Havo separatori 
Demak, separatsiyalash jarayoni deb ikki va undan ko'proq don 
aralashmalarini bir-biridan ajratish yoki saralashga aytiladi. 
Asosiy don massasidan uzunligi, qalinligi va eni bilan farq qiladigan 
chiqindilami ajratish. 
Boshoqli donlar uzunligi, eni va qalinligi bo‘yicha tavsiflanadi.
124 

---

Don va chiqindilarning o‘lchamlarini aniqlash, ulami ajratishda osonlik 
tug‘diradi. Donni uzunchoq teshikli elaklarda va dumaloq teshikli 
elaklarda elab olinadi. 
47-rasm. Dumaloq teshikli elaklarda donni chiqindilardan ajratish. 
a, b, v — donlar elaklardan о ‘tadi (donning eni teshik diametridan kichik); g 
- elak teshigidan о ‘tmaydigan don (donning eni teshik diametridan katta).