Donni saqlash va dastlabki ishlash texnologiyasi

46-rasm. Uzunchoq teshikli elaklarda donlarni chiqindilardan ajratish. 
a, b, v — elak teshiklaridan о ‘tgan donlar (donning qalinligi eniga nisbatan kam), 
g- elak teshigidan о ‘tmagan don (elak teshigining diametri don qalinligidan katta).
 
125

---

Doniarning aerodinamik tarkibi. 
Don aralashmalaridan turli yengil 
chiqindilarni ajratishda vertikal havo oqimidan foydalaniladi. Havo 
oqimining ta’siri don massasidan organik iflosliklami ajratadi. Bu 
chiqindilarga pishmay qolgan don, qobiq, gul qobig‘i, xashak, poya 
sinig'i kabi yengil chiqindilar kiradi. 
48-rasin. Havo separatori 
Don havoda harakat qilganda qarshilikka (bosimga) uchraydi, bu bir 
qancha omillarga bog‘liq. Donga qarshi havo oqimining bosimi donning 
massasiga, uning olchamiga, shakliga, yuzasining holatiga, donning 
havoda turish vaziyatiga, harakatning ni sbiy tezligiga bog‘liq. 
Donning aerodinamik xususiyatidan saralashda foydalaniladi. Havo 
oqimi ikkinchi marotaba o‘tkazilganda don massasidan yovvoyi 
o‘tlarning urug‘larini ajratadi. Donning muallaq tezligi va uning 
chiqindilari tajriba yo‘li bilan aniqlanadi. 
Don massasini mineral chiqindilardan (toshlardan) tozalaydigan 
uskuna. 
126 

---

Don aralashmalarida boshqa chiqindilar qatorida mineral chiqindilar 
(mayda tosh, qum, oyna siniqlari, metallsimon moddalar) ham uchraydi. 
Bulami havo separatorida ajratish mumkin emas. Bu chiqindilar unga 
tushib qolsa, unlarning sifatini buzib, nostandart holatga olib keladi yoki 
uskunalarni ishdan chiqaradi. Bu chiqindilar tosh ajratuvchi mashina 
yordamida ajratiladi. Bu uskunada donning zichligi hisobga olingan 
bo‘lib, mineral chiqindilar don yuzasida paydo bo‘lgan ishqalanish 
dinamik koeffitsiyenti asosida ajratiladi. Uskunalarining texnologik 
samaradorligi 96-99%ni tashkil qiladi. Bu samaradorlik quyidagi 
omillarga bog‘liq: uskunani 100 % yuklash, havo sarfi, doniarning 
geometrik o‘lchami, donning namligi, iflosligi va uskunanig nishabligiga 
bog‘liq bo‘ladi.