Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Ma’lumki, qaysi davlatda kadrlar tayyorlash siyosati to‘g‘ri
va omilkorlik bilan tashkil etilsa, o‘sha davlatda har doim
taraqqiyot bo‘ladi.
Ta’lim har bir jamiyatning ajralmas qismi, madaniyati va 
rivojlanishning asosiy ko‘rsatkichidir. Har qanday mamlakat 
istiqbolli rejalar tuzar ekan, avvalo ta’limga e ’tibomi kuchaytiradi. 
Shu m a’noda mustaqilligimizning dastlabki kunlaridan boshlaboq, 
davlatimiz rahbarining «Kelajak bugundan boshlanadi», «Hozir 
tarbiya masalasiga e ’tibor qilinmasa, kelajak boy beriladi», 
«Tarbiyadan hech narsani ayamaymiz» degan da’vatlari ostida 
ta’lim tizimmi isloh qilishga kirishildi.
Mamlakatimiz 
xalq 
xo‘jaligini 
yanada 
yuksaltirish, 
respublikaning aql zakovat salohiyatini o ‘stirish, davlatimiz 
qudratini oshirish, uning mustaqilligini mustahkamlash uchun 
xizmat 
qiladigan 
0 ‘zbekiston 
Respublikasining 
«Ta’lim 
to‘g‘risidagi qonuni» va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi» ishlab 
chiqildi. Ta’lim tizimining moliyaviy va moddiy ta’minoti qonuniy 
yo‘l bilan ijobiy hal etildi.
Faqat o'tish davrining o'zida mazkur dastur uchun 65 mlrd. 
so‘m ajratish ko‘zda tutilgan. 1999-yilda bu maqsadlar uchun 34 
mlrd. 
so‘mdan 
ortiq mablag‘ 
sarflandi. 
Hozirgi 
vaqtda 
mamlakatimizda yalpi ichki mahsulotning 
8-10
foizga teng qismi 
m a’rifat, ta’lim va tarbiyaga ajratilmoqda - bu katta miqdordagi 
mablag‘dir. Masalan, respublikamizda «Kadrlar tayyorlsh milliy 
dasturi» doirasidagi ta’lim xarajatlari 1999-yili 159, 2 mlrd. so‘m, 
2000-yili 248, 8 mlrd. so‘mni tashkil qilgan bo‘lsa, 2001-yili 336, 1 
mlrd. so‘m sarflangan.
1997-yilda tashkil topgan «Umid» va boshqa jamg‘armalarning 
ko‘magida iqtidorli yoshlar rivojlangan davlatlardagi nufuzli o ‘quv 
markazlarida tahsil olmoqdalar. Yoshlar xorij hayotini ko‘rib, 
xalqaro hayotiy tajriba orttirib, chet tillarini mukammal egallab,
127

---

zamonaviy bakalavrlik va magistrlik darajasiga respublikamizning 
turli bosqichdagi kadrlar xorijiy ta’lim markazlarida tajriba va 
malaka 
orttirib 
kelmoqdalar. 
Bunday 
yondashuvlar 
ham 
0 ‘zbekiston ta’lim tizimining yorqin istiqboliga va uning 
mavqyeini oshirishga xizmat qiladi.
Bugungi kunda kelajagi buyuk davlatni qurish tafakkuri, 
dunyoqarashi 
zamon 
talablariga 
mos 
ravishda 
o‘zgargan 
mutaxassislarimizga 
ko‘p 
jihatdan 
bog‘liqdir. 
Yangicha 
fikrlaydigan, yangi bozor sharoitlarida muvaffaqiyatli xo‘jalik 
yuritadigan yuksak malakali, chuqur bilimli mutaxassislami 
tayyorlash davr talabi va haqiqat taqozosidir.
Kasb ta’limi muassasalarida axloqiy tarbiya muammosini 
amalga oshirish uchun qator muammolami hal etishga e’tiborni 
qaratish kerak. Ular:
1.0 ‘qitish jarayonini ilg‘or pedagogik texnologiya va axborot 
texnologiyasi asosida uyushtirish;
2. Talaba va ustoz o ‘rtasidagi axloqiy hamda aqliy saviyani 
oshirishga erishish;
3. Ta’lim-tarbiya masalalarining qat’iy reja asosida olib 
borilishi;
4. 0 ‘quv muassasasida ijobiy emotsional sharoit yaratish;
5. Ta’lim oluvchilaming o ‘quv muassasasining umumiy tartib, 
hayot tizimiga rioya qilishiga erishishni ta ’minlash.
Shunday qilib, yagona ta’lim-tarbiya jarayonida axloqiy tarbiya 
ishini amalga oshirishda suhbat, munozara, m a’ruza kabi 
metodlardan, axloqiy odatlami esa mashq, turli faoliyatni 
uyushtirish orqali amalga oshirish mumkin.
“Avvalam bor oliy ta’lim haqida juda ko‘p bahslar bo‘lgan. 
Ba’zi akademiklar o‘z akademiklik mavqelari uchun kasbiy 
tayyorgarlikni xo‘rlashdek deb bilar edilar. Lekin, kasbiy amaliyot 
va ta’lim olayotganlar uchun katta mas’uliyatdir.
Shu nuqtai nazarda ta’limdagi ilg‘or tajriba ko‘p yillik mehnat 
samarasidir. Bu ta’lim jarayonini yutuqlarini belgilash va 
kamchiliklarini aniqlash maqsadida olib boriladigan doimiy 
nazoratga bog‘liq. Ko‘p yillar davomida AQSHda ta’limni 
baholash uslublari o‘zgargan, chunki talabalar anketa so‘rovlari 
umumiy tarzda edi.
128

---

Lekin Buyukbritaniya va Avstraliya universitetlarida baholash 
shakllantirish va rivojlantirishdan ustun turadi (sifat oshadi), va 
diqqat markazida komanda treninglari, va lektorlar turadi. Shuning 
uchun ko‘p sohalarda turli bacholash sifatini amalga oshirish 
maqsadida 1980-yillardan boshlab ko‘p urinishlar amalga oshirilib 
kelindi.