Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

“Buyuk Britaniya oliy ta’limida talabalar faqat soni ko‘pligi
bilan emas, balki turli -tumanligi bilan ham farqlanadi.
Talabalar ijtimoiy klasi, yoshi, moliyaviy 
va 
oilaviy ahvoli;
ulaming ma’lumoti, oliy ta’limga kirish maqsadi va intilishi;
dini, etnik 
va 
milliy mansubligi; qobiliyatlari va imkoniyati
cheklanganligi.
Talabalar soninig o'sishi va oliy ta ’lim tizimiga o ‘z ishlarida 
kelajakda muvaffaqiyatga erishishni hohlagan va yordamga muhtoj 
talabalar mavjudlik tendensiyasi bilan bog‘liq. Talabalar barchasi 
bir hil emas, lekin ulaming o ‘xshash jihatlari bor, ular ko‘pchilikni 
tashkil etadi. Talabalar uchun oliy ta ’lidan boshqa yuqori ta’lim 
haqida gapira olmaymiz.
Ularning ko‘pchiligi uzoqlardan madaniy kapitalsiz keladi. 
Ularga kelish oldida o‘qituvchilari tomonidan asosiy talablar bilan 
tanishtirish maqsadga muvofiq. Bular talabalarni tutib nazoratga 
olishga olib kelpyapti.
Hozirga vaqtda talabalar o‘qish uchun juda katta miqdorda 
krelitlar olishga, ulaming oilalari esa, katta moliyaviy qurbonlik 
qilishga majburdir. Boshqa bir talabalar haftasiga ko‘p soatlab, 
yoki kuni bilan ishlashga majbur. Talabalar o‘zlarini oliy ta’lim 
iste’molchilari deb biladilar va undan katta natija kutadilar. Ular 
National Student Surveydan yig‘ilgan iste’molchilardek ko‘p 
korxonalarga yordamchi xizmat k o ‘rsatadi. Bunda biz kollej va 
universitetlaming talabalarni o ‘qitish va ulami kutgan natijalarini 
oqlash va ular tanlagan tadqiqotlarini davom ettirishga yordam 
berishlarini bilamiz. Ular faqat ilmiy xodimlami emas, balki barcha 
talabalar bilim olishini qo‘llab quwatlaydigan xodimlami ко‘rib 
chiqadi. Bunda talabalarni to ‘g ‘ridan to ‘g ‘ri yoki virtual o ‘qitishni 
qoMiab qo‘llab quwatlashni nazarda tutadi. Maqsadli o ‘qitish 
imkoniyati cheklangan talabalar uchun ham katta qo‘llab 
quwatlash hisoblanadi.
119

---

Ta’lim to‘g ‘risidagi qonunlar nogiron talabalar uchun ham bir 
hil sharoitlar yaratishni ko‘zda tutadi.
0 ‘zgarib 
borayotgan 
jarayonda 
oliy 
ta ’limga 
tizimli 
yondashishni talab qiladi. Ta’lim jarayoni modelini to ‘g‘ridan 
to‘g‘ri uzatish talabalar ehtiyojini qondirmaydi. Oxirgi vaqtda bu 
jarayon ancha o ‘zgarishlar bo‘layotgani bilan belgilanadi. 
0 ‘qituvchilar faqat m a’ruzalar o‘qimasdan talabalar uchun yordam 
sifatida amalga oshiradilar. Oliy ta ’lim o‘qituvchilari bundan keyin 
o‘qituvchiga yo‘naltirilgan emas, balki shaxsga yo‘naltirilgan 
tarzda ishlaydi.
"Talaba markazda" boTishi uchun barcha talabalar o ‘qiydigan 
fan boTishi, ular qiziqish bilan o‘kish kerak. Talabalar o ‘zlari 
tanlagan fan bo‘yicha boshlang‘ich bilim darajasidan yuqori bilim 
darajalariga ko‘tarilishi kerak. Barcha talabalar fanni o ‘qiganda 
erishishi kerak boTgan talablarini biladilar. 0 ‘qish jarayonining 
rivojlanishi undan qoniqishdir. Tizimli o ‘qitish talabalar bilim 
olishi uchun imkoniyatlami kengaytirishdir. B a’zi birlar uchun bu 
AT sohasida o ‘z ko ‘nikma va malakalarini oshirishdir, yana 
boshqalar uchun tillar o‘rganishdir, boshqalar uchun kasbiy 
ko‘nikmalami oshirishdir. Har bir talaba uchun ko‘nikma va 
malakalarini oshirish obyekti o ‘z xohishi bilan ta’minlanadi.