|
Odob
- har bir insonning o ‘zi bir inson yoki jamoa bilan
bo‘lgan muloqotida hamda yurish-turishida o‘zini tuta bilishidir.
Axloq
- jamiyatda qabul qilingan, jamoatchilik fikri bilan
m a’qullangan xulq-odob normalari majmui.
M adaniyat -
jamiyatning va unda yashovchi fuqarolaming
faoliyati jarayonida to ‘plangan barcha ijobiy yutuqlar majmuasi.
M a ’naviyat
— inson ongini aks ettiruvchi barcha ijobiy, ruhiy,
intellektual fazilatlar majmuasi.
Kamolotga erishgan, har tomonlama rivojlangan avlodni
tarbiyalash jarayoni uning doimiy, muntazam izchil va bir tizimga
kirgan shaklda hoMishini taqoza etadi. Bu yo‘lda kasbiy ta ’lim
muassasalarida ta ’lim jarayonini takomillashtirish, professional
fanlar singari g‘oyaviy mazmuni talabalarga yangi jamiyatning har
bir
mutaxassisiga
zarur
bo ‘lgan
ijtimoiy
dunyoqarashni
shakllantiruvchi tasawurlar zahirasini hosil qilishi lozim bo ‘lgan
ijtimoiy gumanitar fanlami o‘qitishga yangicha yondoshuv asosida
axloq malakalarini hosil qilish mumkin. Talaba yoshlarda yagona
pedagogik jarayonda m a’naviy-axloqiy odatlarni tarbiyalashda
quyidagi vazifalar hal etilishi lozim:
- sho‘rolar hokimiyati davrida ta ’lim sohasidan o ‘rin olgan
mafkuraviy mahdudlikdan xalos bo‘lish;
- o‘zbek milliy mentaliteti va jahon sivilizatsiyasi yutuqlariga
tayanadigan m a’naviy qadriyatlar tizimini mustahkamlash;
-
Sharq mutafakkirlari asarlarida ko‘tarilgan Komil inson
g ‘oyasi ta ’limotlariga amal qilish;
- 0 ‘zbekiston Respublikasi Prezidenti asarlarida ta ’lim-tarbiya
xususan hozirgi zamon yoshlari qanday bo ‘lishi kerak degan
ta ’limotiga nisbatan javoblarga to ‘la amal qilish kabilar.
123
0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti I.A.Karimov
tomonidan ishlab chiqilgan o‘zining mustaqil taraqqiyot yo‘Iiga
asoslangan holda bozor iqtisodiyotiga to‘la ishonch bilan o ‘tib
bormoqda.
0 ‘zbekiston
Respublikasning
birinchiPrezidenti
I.A.Karimov aytganlaridek, «Siyosiy mustaqillik rivojlangan,
o‘zaro mutanosib, to‘laqonli iqtisodiyot bilan mustahkamlanmas
ekan, u bor-yo‘g‘i quruq, balandparvoz gaplar, soxta obro'-e’tihor
orttirish vositasiga aylanib qolaveradi».
Mustaqillikning
bosib
o‘tgan
yil lari
davomida
milliy
xo‘jaligimiz iqtisodiy jihatdan mustahkamlanib, inqiroz holatidan
chiqarildi va uning ko‘pgina sohalarida barqaror o'sisbga erishildi.
Bozor mexanizmining tarkibiy qismlari qaror topdi va uning
infratuzilmalari vujudga keltirildi, hozirgi kunda esa iqtisodiy
islohotlami
chuquriashtirisb,
iqtisodiyotni
har
taraflama
erkinlashtirish amalga oshirilmoqda. Eng muhimi shu davr ichida
milliy istiqlol g‘oyasi va mafkurasi shakllanib, kishilarimiz ongiga
singib bormoqda.
Mamlakatimiz 0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti
I.A.Karimov aytganlaridek, «Istiqlol mafkurasi ko ‘p millatli
0 ‘zbekiston xalqining ezgu g‘oya-ozod va obod Vatan, erkin va
farovon hayot barpo etish yo‘lidagi asriy orzu intilishlari, hayotiy
ideallarini o ‘zida aks ettiradi»
Bu qo‘yilgan dastlabki qadamlarimiz natijasida shakllanib
kelayotgan milliy iqtisodimiz yangi XXI asrda biz yashamoqchi
bo'lgan umumiy uyimiz, ya’ni yangilanayotgan vatanimizning
hayotiy asosini, uning kelgusidagi taraqqiyot manbaini tashkil
etadi.
Bugungi
kunda
xalqning
boy
zamonaviy
madaniyat,
iqtisodiyot, fan, texnika va texnologiyalarning yutuqlari asosida
mutaxassislar tayyorlashning mukammal tizimini shakllantirish
0 ‘zbekiston
taraqqiyotining
muhim
shartidir.
0 ‘zbekiston
Respublikasning
birinchi
Prezidenti
Islom
Karimov
ta’kidlaganidek: «Bugungi kunda oidimizga qo‘ygan buyuk
maqsadlarimizga,
ezgu
niyatlarimizga
erishishimiz,
jamiyatimizning
yangilanishi,
hayotimizning taraqqiyoti
va
istiqboli amalga oshirilayotgan islohotlarimiz, rejalarimizning
124
samarasi taqdiri bulaming barchasi, awalambor, zamon talablariga
javob beradigan yuqori malakali, ongli mutaxassis kadrlar
tayyorlash muammosi bilan chambarchas bog‘liqligini barchamiz
anglab yetmoqdamiz».
Ta’lim individning jamiyat hayotining turli
sohalariga
jamiyatda mavjud madaniyatga tayyorlash va moslashtirish
vazifasini
bajaruvchi
ijtimoiy
institutdir,
Tarixga
nazar
tashlaydigan bo‘lsak, har qanday sohada bo ‘lganidek ta’lim
sohasida ham muammolar mavjud. Bu kabi muammolar mustaqil
respublikamizni ham chetlab o‘tgan emas. Ushbu muammolami hal
etish hamda ta’lim sohasida zaruriy islohotlami amalga oshirish
maqsadida ta ’lim tizimining huquqiy asoslari yaratildi. «Ta’lim
to ‘g‘risida»gi qonun va «Kadrlar tayyorlash milliy dasturi»ga ko‘ra
mamlakatimizda yagona uzluksiz ta ’lim tizimi tashkil qilinib,
ta’lim islohoti va uning istiqbollari quyidagi tamoyillar asosida
belgilandi:
a) millati, dini, irqi, e’tiqodidan qat’iy nazar, barcha fiiqarolar
uchun ta’lim olish imkoniyati yaratilganligi.
b) ta’lim tizimining uzluksizligi, ilmiyligi, dunyoviyligi va
izchilligi.
v) ta’limda umummilliy, umuminsoniy, m a’naviy-ma’rifiy
qadriyatlarning ustuvorligi.
g) ta’limning insonparvarligi, demokratiyaliligi, ta ’lim-tarbiya
muassasalarining siyosiy partiya va boshqa ta ’sirlardan xoliligi.
Demak, yuqoridagi tamoyillar amalga oshirilayotgan ekan,
jamiyatimizning har bir a ’zosi, xoh duradgor, hisobchi, korxona
rahbari yoxud mashhur siyosatchi bo ‘Isin, bu sohaga yuksak
hurmat-e’tibor bilan munosabatda bo ‘lishi lozim. Vaholanki,
0 ‘zbekiston Respublikasning birinchi Prezidenti I.A.Karimovning
«Farzandlarimiz bizdan ko‘ra kuchli, aqlli, dono va albatta baxtli
bo‘lishlari shart» degan shiori hamisha har birimizning diqqat
markazimizda bo‘lishi shart.
Kasbiy ta’lim muassasalarida olib borilayotgan ishlaming
mohiyati - uning milliy istiqlol mafkurasiga asoslangan, m a’naviy-
axloqiy, huquqiy, vatanparvarlik, fuqaroviy, mehnat, madaniy-
maishiy, ekologik va shu singari yo‘nalishlar bilan erishiladigan
125
g‘oyaviy a ’mol va ideallarga mos holda olib borilishi maqsadga
moiik masaladir. Bu muammolarni amalga oshirish barcha
pedagoglaming oldida turgan yuksak vazifadir.
Mustaqillik
sharoitida
talaba-yoshlami
m a’naviy-axloqiy
tarbiyalashda qator vazifalarni hal etish talab etiladi. Jumladan:
-
Har bir ta’lim oluvchining ongida davlat mustaqilligi
xalqning oliy g‘oyaviy-axloqiy qadriyati ekani, o‘z vatani bilan
faxrlanish, uning xavfsizligini ta ’minlash va O ‘zbekistonning ulug‘
tarixiy o‘tmishiga, bozor munosabatlariga asoslangan yangi
demokratik jamiyat qurishda tanlab olgan o‘ziga xos yo‘lini
mustahkamlash, islom dini ruhi bilan sug‘orilgan oliy ma’naviy-
axloqiy qadriyatlami to‘g ‘ri tushuntirish va uni e’tiqodga
aylantirish;
-
Ta’lim oluvchilar ongiga umuminsoniy qadriyatlami
singdirish, ulami zamonaviy qadriyatlar ehtiyoj i - o‘zini yuqori
tutish va viqor saqlash, oilaviy tantanalarda o‘zini ko'rsatishga
urinish, xizmat vazifasidan shaxsiy maqsadlar uchun foydalanish
kabi illatlarga murosasiz bo‘lish mhida tarbiyalab borish ulami
yuqori axloq malakalari bilan qurollantirishning garovi bo ‘lib
hisoblanadi.
Umuman
olganda,
axloqiy
tarbiya
tarbiyaviy
ishlar
kompleksida yetakchi o‘rin tutadi. Kasb ta’limi muassasalarida
talaba-yoshlarda axloqiy tarbiyani amalga oshirishda awalo
axloqiy tushuncha va ishonch hissini yaratishdan boshlagan
ma’qul. Chunki yoshlarda axloqiy tushuncha e ’tiqodlami tarkib
toptirmay turib, axloqiy odatlami, xatti-harakat bilan bog‘liq
malaka va odatlami hosil qilib bo‘lmaydi. Bunda asosan yoshlarga
axloq-odob norma va qoidalari mazmuniga oid bilim berishga katta
ahamiyat berish lozim.
0 ‘zbekiston Respublikasida chuqur keng koiam li islohotlar
amalga oshirilayotgan bir paytda, zamon talablariga javob
beradigan oliy ma’lumotli iqtisodchi mutaxassislami tayyorlashga
ixtisoslashtirishgan
uzluksiz
iqtisodiy
ta’lim
tizimini
shakllantirishga birinchi darajali ahamiyat berilmoqda. 0 ‘zbekiston
Respublikasning
birinchi
Prezidenti
Islom
Karimov
ta’kidlaganidek: «Biz qiyin sharoitda kelajagimiz poydevorini
126
qurih oldik. Bunga o‘mimizga keladigan yosh avlod qanday baho
beradi, loyiha! arimiz, ishlarimizni taroziga solib ко‘rib nima
deydi? Har birimiz rnana shu savolni dilga tugib mehnat qilishimiz
lozim. Mening ishonchim komilki, 0 ‘zbekiston xalqi farovon
turmush kechiradigan buyuk davlat bo‘ladi».
Do'stlaringiz bilan baham: |
