Axborot texnologtyalariuniversiteti mtgranova elvira aslam gvna, pozilova shahnoza xaydaraliyevna

Qonun - bu qonuniyatlarning qat’iy belgilanisbidir
T a’lim qonuniyatlari jamiyatning rivojlanish bosqichi va 
tempiga, uning ehtiyojlari va imkoniyatlariga, pedagogika ilmi va 
amaliyotining rivojlanish darajasiga bog‘liq.
Та Tim jarayoning qonuniyatlari quyidagilami o ‘zida aks 
cttiradi:
39

---

- pedagogik jarayonning yaxlitligi;
- pedagogik jarayonning dinamik xususiyatga egaligi;
- о ‘quv-tarbiya jarayonini boshqarish va imga ta ’sir etish;
Abu Ali Ibn Sino (980-1037) bilim olishda shaxslami o ‘quv
muassasasida о ‘qitish zarurligini qayd etar ekan, ta ’limda quyidagi 
tomonlarga rioya etish zarurligini ta ’kidlaydi:
- talaba bilim berishda birdaniga kitobga band qilib 
qo‘ymaslik;
- о ‘qitish da jam oa b o ‘lib, o ‘quv muassasasida o ‘qitishga 
e ’tibor berish:
- bilim berishda talabalaming maylini, qiziqishi va qobiliyatini 
hisobga olish;
- o ‘qitishni jism oniy mashqlar bilan q o ‘shib olib borish.
Bir tomondan ijtimoiy-tarixiy yasliashning maxsus shakli, ilmiy 
bilim kategoriyasi sifatida, boshqa tomondan, tabiiy va ijtimoiy 
borliqni, ularni maqsadli o ‘zgartirilishini, mavjud b o ‘lish va 
rivojlanish usuli sifatida biz faoliyatni tushunamiz.
Ijtimoiy qonunlar tabiat qonunlaridan farqli ravishda faqat 
inson faoliyati orqali anglanadi, u qandaydir boshlang‘ich 
materialni mahsulotga aylantiradi, borliqni yangi shakli va 
xususiyatlarini yaratadi.
Istalgan faoliyat, subyekt tomonidan amalga oshiriluvchi, o ‘z 
ichiga maqsad, vosita, o ‘zini o ‘zgartirish jarayoni va uning 
natijasini kiritadi, dunyoni rivojlanish omiliga aylanadi. Insonni 
yashash shakli va mavjud b o ‘lish usuli sifatida chiqib, faoliyat:
• 
insonni tabiiy ehtiyojlarini qoniqtirilishini, insonni moddiy 
yashash sharoitlarini yaratilishini ta ’minlaydi;
• 
uning madaniy ehtiyojlarini amalga oshirish shartida, 
insonni ruhiy va hayotiy maqsadarga erishish, o ‘zining shaxsiy 
potensialini, amalga oshirish sohalari hisoblanadi;
• 
ijtimoiy qiziqishlarini amalga oshirish uchun, ijtimoiy 
munosabatlar 
tizimi da 
insonni 
ro^yobga 
chiqarish 
uchun 
sharoitlami yaratadi;
• 
ilmiy bilish, o ‘z-o‘zini bilish va o ‘z o ‘zini rivojlantirish 
m an ’bai hisoblanadi;
• 
bilishni va atrof muhitni o ‘zgartirishni ta ’minlaydi.
20

---

Faoliyatni muhim tafsifnomalari hisoblanadi:
1) predmetlilik — faoliyat jarayonida o ‘zgartiriluvchi borliq 
dunyoni xususiyatlari va munosabatlariga o ‘xshatiladi, shunga 
b o ‘ysunadi;
2) ijtimoiylik - inson faoliyati har doim ijtimoiy xarakterga ega 
b o ‘ladi, uni axborotli mahsulotlarini almashishga, insonlarni 
shaxsiy maqsad va rejalarini kelishtirishga, bir-birini tushunishga 
intiltiradi;
3) onglilik - faoliyatni tashkil etish va amalga oshirish 
jarayonida ong turli k o ‘rinishdagi funksiyalarni bajaradi;
4) 
axborotli, 
yo‘naltiruvchi, 
maqsadni 
k o ‘zlovchi, 
motivatsiyali-uyg‘otuvchi, boshqaravchi va nazoratli.