Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

3.6.2. Автоматлаштирилган ахборот технологиялари эволюцияси
Автоматлаштирилган ахборот технологиялари эволюцияси. 
XX 
асрнинг 50-йилларида ЭҲМнинг пайдо бўлиши ва улардан фойдаланиш 
имкониятининг жадал ошиб бориши билан меҳнатни автоматлаштириш, 
ахборот маҳсулотлари ва хизмати бозорининг юзага келишига асос бўлди.
ААТнинг ривожланиши ахборотни қайта ишлаш ва узатиш бўйича янги техник 
воситаларнинг пайдо бўлиши, ЭҲМдан фойдаланишнинг ташкилий 
шаклларини такомиллаштириш, инфратузилмани янги коммуникация 
воситалари билан бойитиш билан бир қаторда кечди. ААТнинг эволюция 
жараёни 5-жадвалда берилган. 
ЭҲМ авлодлари алмашуви рўй берди. Бу ЭҲМнинг асосий техник 
фойдаланиш ва иқтисодий параметрлари, биринчи навбатда самарадорлик, 
хотира ҳажми, ишончлилиги, габарит ўлчами ва нархи каби омиллар ўзгариши 
билан боғлиқ эди. Машина орқали ечиш учун вазифаларни тайёрлаш иш 
ҳажмини камайтириш, инсоннинг ЭҲМ билан алоқасини енгиллаштириш 
ҳамда 
ЭҲМдан 
фойдаланиш 
самарадорлигини 
ошириш 
ЭҲМ 
ривожланишининг асосий омили эди ва шундай бўлиб қолмоқда.
ЭҲМлар биринчи авлодининг
(ХХ аср 50-йиллари) элемент базасини 
электрон чироқлар ташкил этар эди. Бундай машиналар анъанавий таркиб 
чизмасига мос ҳолда, бир-бирига қатъий боғлиқ асосий қурилмалар тўпла-
мидан(арифметик-мантиқан, эслаб қолувчи бошқарув қурилмаси ва кириш-
чиқиш қурилмаси) иборат бўлган.
Дастурлар машина тилида тузилган. Ҳар бир фойдаланувчи ўз ихтиёрига 
ЭҲМни маълум бир вақтга олиб, уша вақтнинг бир қисми дастурни тўғир-
лашга кетар эди. Дастурий таъминот асосан стандарт кенжа дастурлардан 
иборат бўлган. Ўша пайтда ЭҲМдан илмий ва мухандислик бўйича эскича 
масалаларни ечишда фойдаланишган. Биринчи авлод машиналари нисбатан 
кенг ўлчами, энергияни кўп сарфлаши, сустроқ ҳаракатланиши ва 
ишончлилигининг пастлиги билан ажралиб туради.