Муаллифлар: Ходиев Б. Ю., Бегалов Б. А., Расулев Д. М., Абидов

4.1.7.Автомалаштирилган ахборот тизимининг 
ҳаётий цикли 
 
Автоматлаштирилган ахборот тизимини яратиш, ривожлантириш 
моҳияти вақтга нисбатан «ҳаётий цикл» каби иқтисодий категорияни акс 
эттиради. Яъни, унинг яратилиши то ундан фойдаланишни тўхтатишгача 
бўлган оралиқдаги ҳаёт циклини англатади. ААТ нинг ҳаёт циклида қуйидаги 
босқичлар ажралиб туради: 
1. Лойиҳа олди босқичи(режалаштириш ва талаблар таҳлилий-тизимли 
таҳлил). Мавжуд бошқарув тизимини, биринчи галда ахборот тизимини 
тадқиқ ва таҳлил этиш, яратиладиган ААТ га нисбатан қўйиладиган 
талабларни белгилаш, техник-иқтисодий асос(ТИА) ва техник вазифаларни 
ААТ ишлаб чиқишда расмийлаштириш. 
2. Техник лойиҳалаштириш(мантиқий лойиҳалаштириш). Таърифланган 
талабларга мувофиқ автоматлаштириладиган функциялар таркибини 
(функционал архитектура) ва таъминловчи кенжа тизим таркибини (тизимли 
архитектура) ишлаб чиқиш, ААТ нинг техник лойиҳасини расмийлаштириш.
3. Қўлланма лойиҳалаштириш(жисмоний лойиҳалаштириш). Дастурларни 

---

108 
ишлаб чиқиш ва тизим, маълумотларни қайта ишлашнинг технологик 
жараёнини ишлаб чиқиш, ходимлар учун қўлланма йўриқномаларни яратиш, 
қўлланма лойиҳани расмийлаштириш.
4. Тадбиқ этиш (тестлаш, тажриба эксплуатацияси). ААТ кенжа 
тизимларини комплекс тузатиш, ходимни ўқитиш, ААТ ни босқичма-босқич 
жорий этиш, эксплуатацияга топшириш. 
5. Эксплуатация (кузатиб қўйиш, модернизациялаштириш). Кундалик 
эксплуатация, дастурий ва техник воситалар, шунингдек бутун лойиҳани 
кузатиб бориш, ААТ нинг иши тўғрисида статистик маълумотлар йиғиш, хато 
ва камчиликларни тўғрилаш, ААТни модернизациялашга нисбатан талабларни 
расмийлаштириш ва уни бажариш. 
Ахборот тизимининг ҳаётий цикли интератив мазмун касб этади: ҳаётий 
циклнинг амалга оширилган босқичлари вақти-вақти билан янги талаблар ва 
ташқи муҳитгача ўзгаришларга мувофиқ қайтарилиб турилади. Ҳаёт 
циклининг ҳар бир босқичи ва палласида навбатдаги қарорлар учун асос 
саналувчи техник қарорлар ва ҳужжатлар тўплами шаклланади.