Uygur, qaqauz, quzey

1999:234).
Ədəbiyyata yeni gələn 
Musa Kurmanaliyev (1894-1972)
və Zeit Kaybəliyev (1898-1979) 
kimi gənclər sinfı mübarizəni 
aparıcı mövzuya çevirməyə, ənənəvi poeziyanı yeniləşdirməyə 
çalışmışlar. Bununla yanaşı, Xasan Bulatıkov 1936-cı ildə yaz- 
dığı “Fatimat” pyesləri ilə noqay ədəbiyyatında dramçılığın 
əsasını qoymuşdur.

---

Basir Mesid ulu Abdullin (1892, Həştərxan vilayətinin
Tiyek kəndi-1937). 
İlk təhsilini mollaxanada alan Basir son- 
ralar Həştərxan və Kazan şəhərlərində mədrəsə təhsili görmüş- 
dür. Türk, ərəb və rus dillərini bilən ədib xalqınm tarixini və 
folklorunu öyrənməyə də həvəs göstərmişdir. Öyrəndiklərindən 
sonralar bəbii əsərlərdə geniş istifadə etmişdir.
Bolşeviklər hakimiyyətə gəldikdə onların irəli sürdüyü şüar- 
lar gənc Basirə də xoş gəlib, onlara qoşularaq Həştərxan böl- 
gəsində varlı saydığı, sosializm quruculuğunu qəbul etməyən 
soydaşlarına qarşı vuruşmuşdur. 30-cu illərin önlərində Qara- 
noqay bölgəsinə köcərək burada bir müddət “Qızıl bayraq” 
qəzetində işləmişdir. Daha çox kiçik hekayələr yazan B.Abdul- 
lin “Kırmızı gül” (1934) romanı və “Kır batırleri” (Çöl baha- 
dırları-qəhrəmanları) (1934), “Aktivis” (1936) kimi sosializm 
quruculuğunu, Sovetlərin qələbəsini öyən nəsr əsərlərini yaz- 
mışdır. Basir Abdullin 1932-ci ildə yazdığı “Düşmən yenildi”, 
“Batrak”, 1934-cü ildə yazdığı “Əməyin yendiyi zaman”ı 
pyesləri ilə noqay dramçılığının inkişafına təkan vermişdir.
1937-ci ilin Sovet irticası noqay ədəbiyyatına da ağır zərbə 
vurur, Basir Abdullin kimi istedadlı dramçı və yazıçını məhv edir.
Asan Şaxim ulu Bulatıkov 
(16.08.1907, Xabez rayonunun 
Qızılyurd kəndi - 1937). Noqayların birinci peşəkar yazıçısı sa- 
yılır. Onun “İki həyat” (1936), “Çoxları üçün iki” (1936) po- 
vestləri və “Fatimat” pyesi, eləcə də “Azret, Erinşek, Mazan və 
kolxozçular” şeir toplusu sosializm quruculuğunun ilk illərində 
müsəlman respublikalarında sifarişlə yazılan qadın azadlığına, 
çadranın atılmasına, qadınların kişilərlə bərabər işləməsinə, 
kasıbların varlılara qarşı mübarizəsinə həsr olunmuş əsər- 
lərdəndir. Sosializmin tərənnümçüsü kimi tanınmasına baxma- 
yaraq 1937-ci ilin irticasından o da qurtara bilməmişdir.

---

Yalnız B.M.Abdullin və A.Ş.Bulatıkov deyil, onlarla aydın, 
yazıçı həbs edilib güllələnmişdir. Sağ qalanlar qorxu içərisində 
yaşadıqlarından cəsarətlə ədəbi axtarışlara girişmir, kommunist