Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
 

---

140 
 
III BOB. KASBIY LAYOQAT TASHXISI 
3.1. “PROFESSIOGRAMMA” 
3.1.1. Professiogramma haqida tushuncha 
 
1920  yillarning    ikkinchi  yarmida  rus  psixotexniklari  tez  sur’atlarda 
kasbiy  faoliyatning  tamoyil  va  usullarini  ishlab  chiqdilar.  Shu  tadqiqotlarni 
umumlashtirishi    natijasida    psixotexnikada  maxsus  yondoshuv  
professiografiyani  shakllanishiga  olib  keldi.  Bu  yondashuvning  mohiyati  – 
kasblar  tasviri    umuman  olganda  professiografiyani  oʻrganish,  kasbning 
psixologik  tavsifi  va  loyihalashtirishini  oʻz  ichiga  oladi.  Professiografiya  - 
deganda  kasblar  va  ularning  bir  –  biridan  farqlanuvchi  ixtisoslar  tomonidan 
inson  oldiga  qoʻyiladigan  talablarni  bayon  qilish  majmuasi  tushuniladi. 
Professigrafiya  –  bu  biror  bir  soha  egasining  shaxsiy  hislatlariga,  psixologik 
qobiliyatlariga,psixologik  va  fiziologik  imkoniyatlariga  qoʻyilgan  talablarni 
oʻrganish usullari.  
Professiografiya  natijalari  professiogrammada  aks  etadi,  u  mehnat 
sharoitlari  tasviri,  ishchi  huquq  va  majburiyatlari,  muhim  kasbiy  sifatlari 
shuningdek,  sogʻligʻiga  qarshi  koʻrsatmalarni  oʻz  ichiga  oladi. 
Professiogrammaning  muhim  tarkibiy  qismi  -  psixogramma  boʻlib,  u 
mutaxassisning  motivatsion,  iroda  va  emotsional  sohasining  tavsifi 
hisoblanadi. Psixogramma - kasbning psixologik portreti boʻlib, u aniq kasbda 
dolzarb  boʻlgan  psixologik  funksiya  guruhi  bilan  namoyon  boʻladi. 
Professiografiyada  ma’lum  mehnat  jarayonini  tashkil  etuvchi  ob’yektlar 
belgilari, mehnat sub’yekti, mehnat predmeti vazifalari, vositalari va sharoitlari 
oʻrganiladi.  Professiografiyaning  asosiy  tamoyillaridan  biri  kasbiy  faoliyatni 
oʻrganishda differensial yondashuv tamoyili hisoblanadi. 

---

141 
 
Bu  tamoyilning  mohiyati 
professiografiyaning  aniq  amaliy 
masalalarini echishga boʻysunishidir. 
Masalan,  kasbiy  konsultatsiya  va 
kasbiy  tanlov  uchun shunday  kasbiy 
muhim  belgilarni  ajratish  kerakki, 
ular 
sinovdagilarning 
kasbiy 
layoqatiga  koʻra  farqlanishi  lozim.