Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti q. A. Dadaboyev

η 
= Q
baj
 / Q
umum
 x 100 
To‘liq amalga oshirilgan talablar hissasini ikkita usul bilan oshirish mumkin: 
1.
zaxiralar miqdorini oshirish bilan talabnomalar qabul qilish va tovar 
yetkazib berish tizimini o‘zgarishsiz qoldirish mumkin. 
2.
talabnoma haqidagi axborotlarning tezkor harakat qilish tizimini yo‘lga 
qo‘yish bilan talab etilgan tovarni tez orada yetkazib berib, bunda zaxiralar 
miqdorini o‘zgarishsiz qoldirish mumkin. 
Xizmat ko‘rsatish darajasining birinchi yo‘li ekstensiv bo‘lib, harajatlarning 
ortishini talab etadi, ya’ni zaxiralarni saqlash bilan bog‘liq harajatlar ortib boradi. 
Ikkinchi yo‘l zaxiralarning ortishini talab etmaydi. Raqobatbardoshlik bu 
yerda axborotlar va moddiy vositalarning harakati bo‘yicha aniq logistika 
hisobiga ortib boradi. 
34-chizma. Xizmat ko‘rsatish harajatlarining xizmat darajasiga bog‘liq ravishda o‘zgarishi 
 
Logistikadan foydalanish natijasida harajatlar egri chizig‘i o‘ng tomonga 
siljishi mumkin, bunda xizmat ko‘rsatishning ushbu darajasiga erishish bilan 
zaxiralarni ushlab turish uchun kam harajatlar sarflash mumkin. 
14.6. Harid hajmining xizmat ko‘rsatish darajasiga bog‘liqligi 
Bozor vaziyatining xizmat ko‘rsatish darajasiga ta’sir ko‘rsatish vazifalarini 
aniqlash reklama tadbirlaridan ko‘riladigan iqtisodiy samarani aniqlashga nisbatan 
murakkabroqdir.
Bozor vaziyatining egri chizig‘i S shaklidagi xususiyatda bo‘lib, ikkita 
asosiy sabablar bilan tushuntiriladi. 
1.
Bozorlarning ko‘pchiligi sotuvchilardan oz miqdorda xizmat ko‘rsatish 
darajasini talab etadi. 

---

162 
Ostonadagi faoliyat sezilarli darajada daromad keltirmaydi, chunki sotuvchi 
bozor tomonidan qabul qilinmaydi.
Ostona sohasidagi faoliyatning xizmat ko‘rsatish darajasi xizmat 
ko‘rsatishdagi harajatlari tufayli, shuningdek daromadning kamligi uchun zarar 
keltirishi ham mumkin. 
2.
Ma’lum darajadagi xizmat ko‘rsatilgandan so‘ng uning bundan buyon 
ko‘tarilishiga bozor ta’sir ko‘rsatilmaydigan bo‘lib qoladi. 
3.
Bozor vaziyatining egri chizig‘iga eng yuqori xizmat ko‘rsatish nuqtasi 
xizmat ko‘rsatish darajasini ko‘rsatadi, undan so‘ng xizmat ko‘rsatishning 
oshirilishi sotishning ko‘payishi bilan birgalikda seziladi. 
3 min – xizmat ko‘rsatish darajasining eng kichik ostonasi. 
3 max – xizmat ko‘rsatish darajasining eng yuqori ostonasi. 
Bozor vaziyatining logistik xizmat ko‘rsatish darajasiga nisbatan 
o‘zgarishini haridorlarning bir qismining xizmat ko‘rsatishning yomonlashuvi 
natijasida kamayishi bilan izohlash mumkin.