«Молия» илмий журнали Ўзбекистон Республикаси Олий аттестация комис

3/2022
Бухгалтерия ҳисоби ва аудит
эттириш ҳақида қарор қабул қилишда аудиторлик ташкилотининг мустақиллиги, 
хизматларни тўғри тақдим этиш қобилияти ва мижоз бошқарувининг яхлитлиги 
ҳақидаги мулоҳазалардан келиб чиқиш керак;
ж) мониторингини олиб бориш.
Қўйилган мақсадлар ва сифатни назорат қилиш усулларининг етарлилиги ва 
самарадорлигини мунтазам мониторинг қилиб бориш зарур.
Аудиторлик хизматларининг ажралмас қисми ҳисобланган сифат менежменти 
тизимида сиёсат, процедуралар, қарорларни баҳолашда кўрсаткич бўлиб хизмат 
қилади ва хизматларни тақдим этиш натижалари ва аудиторлик ташкилотида 
уларни таъминлаш учун барча турдаги ресурсларнинг харажатлари нисбати билан 
белгиланади.
Хулоса ва таклифлар
Аудитнинг ички стандартларини ишлаб чиқиш методологияси аудит ўтказиш 
ва аудит билан боғлиқ хизматларни тақдим этишнинг илмий асосидир.
Ички стандартлар, қоида тариқасида, қуйидагиларни ўз ичига олиши керак:
– кириш (миллий, халкаро стандартлар, талабларга ҳавола);
– умумий қоидалар (ушбу стандартни ишлаб чиқиш мақсади ва зарурияти, 
стандартлаштириш объекти, қўллаш доираси, асосий принципларнинг кўлами ва 
таърифи);
– вазифалар;
– бошқа ички стандартлар билан ўзаро боғлиқлик;
– аудиторнинг методологияси ва ҳаракатларининг тавсифи;
– натижаларни ва ишчи ҳужжатларни расмийлаштириш.
Айниқса аудит иш сифатининг жорий назоратини илмий асосда ташкил эътишга 
этиборни қаратиш лозим деб ҳисоблаймиз. Аудит фаолияти билан шуғулланувчи 
субъектларининг сифат назорати ички стандартларини таркибий қисми бўлган 
“Аудиторнинг методологияси ва ҳаракатларининг тавсифини очиб бериш”да 
менежмент соҳасидаги олим Ф.Кросбининг корхоналарда сифатни таъминлаш 
бўйича қуйида келтирилган ҳаракатлар кетма-кетлигини 14 та тамойилини 
қўлланиши самара беради, деб ҳисоблаймиз:
1. Компания раҳбариятининг сифат соҳасидаги масъулиятини аниқ белгиланг.
2. Сифатни таъминлаш дастурини амалга оширадиган жамоани шакллантиринг.
3. Уни шакллантиришнинг барча босқичларида сифатни баҳолаш усулларини 
аниқланг.
4. Сифатни таъминлаш харажатларини ҳисобга олиш ва баҳолашни ташкил 
этиш.
5. Компаниянинг барча ходимларини сифат соҳасидаги бошқарув сиёсати 
ҳақида хабардор қилиш, ходимларнинг сифатга онгли муносабатига эришиш.
6. Сифатни таъминлашда тузатиш ишларини олиб бориш тартибларини ишлаб 
чиқиш.
7. Маҳсулот (хизмат)ларни нуқсонсиз ишлаб чиқариш дастурини амалга 
ошириш («нол нуқсонлар» тизими).

---

35