N. B. Dilmurodov

Ventral sinuslar tizimi
sirkulyar i bazilyar sinuslardan tashkil topgan. 
Sirkulyar sinus – 
sinus circularis
– gipofiz atrofida yotadi. Gipofizdan yon 
tomonlarda o‘ng va chap kavernoz sinuslar – 
sinus cavernosi dexter et sinister
joylashadi. Gipofizning old va orqa tomonlaridan ular kavernozaro sinuslar – 
sinus 
intercavernosi
bilan birikadi. Har bir kavernoz sinus oldingi tomonda miyaning 

---

ko‘z venasiga, orqa tomonda esa bazilyar sinusga o‘tadi. Miyaning ko‘z sinusi – 
v.cerebralis orbitalis
– ko‘z teshigi orqali yuzning chuqur venasiga tushadi. 
Bazilyar sinus – 
sinus basilaris
– ventral umurtqa sinusiga tushadi. Yirtiq teshik 
yonida bazilyar sinusdan miyaning ventral venasi – 
v.cerebralis ventralis
chiqib, u 
qonni ensa venasiga chiqaradi. Ensa bo‘g‘imida bazilyar sinuslar bir-biri bilan 
birikadi va toq ventral ensa sinusi – 
sinus occipitalis ventralis
ni hosil qiladi. 
Bazilyar tizimga bosh miyaning ventral qismidan qon yig‘ishtiriladi. 
Bosh miyaning to‘rsimon pardasi
– 
tunica arachnoidea encephali 
– siyrak 
biriktiruvchi to‘qimadan tashkil topgan; miya burmalarida u miyaning yumshoq 
pardasi bilan qo‘shiladi, subaraxnoidal bo‘shliq – 
cavum subarachnoidale
faqat 
yoriqcha va egatchalar sohasida uchraydi. Subdural bo‘shliqqa o‘roqsimon 
burmaning asosida to‘rsimon pardaning vorsinkalari chiqib, ular paxionov 
granulyasiyasi – 
granulations arachnoidales (Pacchioni)
deb yuritiladi. 
Bosh miyaning yumshoq pardasi
– 
pia mater encephali
– siyrak 
biriktiruvchi to‘qimadan tuzilgan bo‘lib, miya bilan birikib ketadi, uning barcha 
yoriqcha va pushtalariga, shuningdek, tomirlar qavati – 
telae chorioidea
ni 
shakllantiruvchi yon, uchinchi va to‘rtinchi miya qorinchalariga kiradi va unda 
tomirlar chigali 
– plexus chorioidea
joylashadi. 
Subdural va to‘rsimon parda osti bo‘shliqda, miya qorinchalari va 
kanalchalar bo‘shlig‘ida orqa miya suyuqligi – 
liguor cerebrospinalis
mavjud 
bo‘lib, u miyaning tomirlar chigali hamda miya moddasi hujayralari tomonidan 
ajraladi. Ushbu suyuqlik oldinda to‘rsimon parda osti bo‘shlig‘iga, orqa tomonda 
markaziy kanalga harakatlanadi. Uning oqimi venoz va limfa tizimiga boradi.