N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

Ix tiy o rsiz xotiran in g 
turm ushda va faoliyatda katta o'rin 
egallashini har kim o 'z shaxsiy tajribasidan biladi. Ixtiyorsiz xotiraning muhim 
xususiyatlaridan bin m a’lum maqsadsiz aqhy, asabiy, irodaviy z o 'r berishsiz havotiy 
aham iyatga ega bo‘lgan keng ko'lam dagi m a’lumot, xabar, axborot, ta ’surotlam ing 
ko'pchilik qism ini aks ettinshdir Shunga qaramasdan inson faoliyatining turli 
jabhalanda o ‘z xotirasini boshqansh zamrati tug'ilib qolishi mumkin. Xuddi mana 
shunday sharoitlar, holatlar, vaziyatlarda esda saqlash, esga tushirish yoki eslash 
lmkoniyatini yaratadigan xotiraning mazkur tun katta aham iyatga egaligi shubhasiz.
Inson muayyan daqiqalarda, lahzalarda, ayni paytda bevosita idrok qihnayotgan 
narsalam i go'vo ko'rishda, eshitishda davom etayotgandek tuyuladi. Ushbu jarayon 
kelib chiqishi jihatidan beqaror, hatto o'zgaruvchan, lekin ular shu qadar maxsus 
ta jn b a orttinsh mexanizmlarining faoliyatida muhim ahamiyat kasb etadi. Shu 
boisdan ulam ing roli shu qadar aham iyatli-ki, bu jarayonlarda esda olib qolish, esda 
saqlash, axborotlar, malumotlar, xabarlam i qayta esga tushirishning alohida turi 
sifatida qaraladi Ushbu jarayon odatda psixologiya fanida 
q isq a m uddatli xotira 
deb 
ataladi.
Juda ko‘p qaytanshlar va qayta tiklashlar natijasida materialni uzoq muddat 
davom ida esda saqlanib qolishi xarakterli boMgan uzoq muddatli xotiradan farq qilgan 
holda, qisqa muddatli xotira bir marta ham da juda qisqa vaqt oralig'ida idrok qilish va 
shu ondavoq qayta tiklashdan so 'n g qisqa muddatli esda olib qolish bilan 
xarakterlanadi.
Hozir ilmiy adabiyotlarda qisqa muddatli xotirani quyidagi atamalar bilan 
nomlash uchraydi: «bir lahzalik», «dastlabki», «qisqa muddatli» va boshqalar.
O p erativ xotira 
inson tomonidan bevosita amalga oshirilayotgan faol tezkor 
harakatlar, usullar uchun xizmat qiluvchi jaravonni anglatuvchi mnemik holat