O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti



Download 4,91 Mb.
Pdf ko'rish
bet161/358
Sana22.07.2022
Hajmi4,91 Mb.
#835505
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   358
Bog'liq
ona tili va adabiyoti

-gach (-kach, -qach) affiksi

Kelgach, ekkach, chiqqach. 
Ravishdoshning bu turi 
qo‘yidagi vazifalarda qo‘llanadi: 1) payt ma’nosini bildiradi va payt ergash gapning kesimi 
vazifasida kelib, bosh gapdagi harakatning o‘zi bildirgan harakatdan keyin bajarilishini 
ifodalaydi: 
U yechinib ko‘rpaga kirgach, Ikromjonga nimadir demoqchi bo‘lib boshini 
ko‘tardi. (S.Ahm.) 
2) sabab ma’nosini bildiradi va sabab ergash gapning kesimi vazifasida 
keladi: 
Ko‘ksimda o‘ynadi bir onda sevinch, mahallam oldiga kelgach tramvay.(O.) 
3) -
gach affiksi yordamida yasalgan ravishdoshning bo‘lishsiz shakli 
–ma
orqali yasalib, 
asosan, sabab ma’nosini ifodalashda qo‘llanadi: 
Hadeganda eshik ochilavermagach, xavotir 
oldik. 
Ushbu ma’no chiqish kelishigidagi sifatdoshning 
keyin 
so‘zi bilan birikuvi vositasida 
ham ifodalanadi: 
kelgach -kelgandan keyin, aytavermagach -aytavermagandan keyin. 
-guncha (-kuncha, -quncha) affiksi

kelguncha, chekkuncha, chiqquncha. 
Bu affiks 
yordamida yasaluvchi ravishdosh ham hozirgi o‘zbek tilida juda keng qo‘llanadi va 
quyidagi ma’nolarni bildiradi: 1) o‘zi bog‘lanib kelgan fe’l bildirgan harakatning
bajarilish vaqtini aniqlaydi. Bunda: a) biror harakatning 
-guncha
affiksli fe’l bildirgan 
harakatga qadar bajarilib bo‘lishi ifodalanadi: 
Yuringlar, mashina kampirni tashlab 
kelguncha, qirga chiqib tushamiz. (I. R.) 
b) biror harakatning 
-guncha
affiksli fe’l bildirgan 
harakat sodir bo‘lguncha davom etishi ifodalanadi: 
Hoy qizlar, shartim shuki, ketguncha 
ashula qilib ketasanlar. (S.3.) 
2) qo‘shma gaplarda ergash gapning kesimi vazifasida kelib, 
chog‘ishtirish ma’nosini bildiradi: 
Muncha hayqir-guncha, telba to‘lqinlar, Simlarga quvvat 
ber shalolalardan. (Mirtemir.)
-

Download 4,91 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   358




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish