PEDAGOGIKA
2015, 4-son
18
Ilmiy maktablar mohiyatga ko‘ra, jamoani ishida aks ettiradi, biroq fanda
ular maktabning asoschisi bo‘lgan olim nomi bilan yuritiladi. Ilmiy maktab
deganda bir olim tomonidan tayyorlangan olimlarni nazarda tutish ham to‘g‘ri
bo‘ladi. Bunda haqqoniy ravishda “u falonchi olimning maktabini o‘tagan”,
– deb yuritiladi.
Ilm-fan nazariyasida “ilmiy maktab”, “ilmiy yo‘nalish” va “ilmiy
muammo” atamalari farqlanadi. Qayd etish joizki, ilmiy maktab to‘g‘risida so‘z
yuritilganda, uning doirasida bir qancha fan doktorlari tayyorlanganligi nazarda
tutiladi. Ilmiy maktabning muhim tavsifi aniq ilmiy muammo yechimi ustida ish
olib borilayotganligi, dissertatsion tadqiqotlar borasida ilmiy izlanuvchilar bilan
ishlanayotganligi, aniq mavzudagi ilmiy konferensiyalar tashkil qilib
borilayotganligi e’tiborga olinadi. Kafedraning ilmiy yo‘nalishi to‘g‘risida so‘z
yuritilganda, bu bo‘linmaning rahbari fan doktori ekanligi, kafedra ilmiy
yo‘nalishi doirasidagi tadqiqotlar dissertatsiya ishlarini himoya qilish, loyihalar
bajarish va yirik ilmiy ishlarni nashr qilish bilan yakunlanayotganligini
anglatadi. Ilmiy maktab faoliyatiga baho berishda himoya qilingan dissertatsiya
ishlari, maktab a’zolarining ilmiy ishlariga iqtiboslar berilishi, maktab a’zolari
amal qiladigan umumiy g‘oya va qadriyatlarning mavjud bo‘lishi e’tiborga
olinadi. Ilmiy maktab faoliyatining uzviyligi, tadqiqotlarning davomiyligi odatda
u maktab yetakchisi tomonidan asos solingan ilmiy mavzuning shogirdlar ilmiy
ishlarida davom ettirilishi, rivojlantirilishi, yangi qirralar bilan boyib borishi
orqali tavsiflanadi.
Ilmiy maktabning muhim ko‘rsatkichlaridan biri uning a’zolari tomonidan
amalga oshiriladigan tadqiqotlarning ko‘pqirraliligi hisoblanadi. Ilmiy
maktabning boshqalardan ajralib turadigan o‘ziga xos jihatlarini belgilashda
miqdor ko‘rsatkichlardan foydalanish faqatgina umumiy xulosa chiqarishga
imkon beradi. Shu sababli ilmiy maktab bilan bog‘liq jihatlarni, uning o‘ziga
xosligini baholashga keng qamrovli yondashuv talab etiladi.
Ilmiy maktablar fanning, olimlarning to‘laqonli faoliyat yuritishidagi
ehtiyoji bo‘lib, ilmiy hamjamiyat bu kabi muhit negizidagi doimiy muloqotga,
axborotlar almashinuviga, o‘zaro munosabat va natijalarining baholanishiga
intiladi. Ilm-fanning rivojlanib borishidagi tarixiy tajribalar shuni ko‘rsatadiki,
ilmiy hamjamiyatning barqarorligi uning muayyan darajadagi mustaqilligi, o‘z
faoliyatini mustaqil yo‘lga qo‘ya olishi, fanning kelajagini belgilab berishda
muhim kuch bo‘lgan yosh olimlarning tashkilotchiligi va intiluvchanligi, tajriba
va an’analarni o‘zida mujassam qilgan katta avlod olimlari bilan muntazam
muloqotning yo‘lga qo‘yilganligi bilan belgilanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |