Pedagogika 015, 4-son Muassis: Nizomiy

Т. М. The social psychology of creativity. New York: Springer Verlag Incorporated, 1983.
– P. 245; Cattell R. B. The personality and other motivation of the researcher from 
measurements of contemporaries and from biography // Scientific creativity. – London, 1963.
– P. 119-131; Galton F. English men of science: their nature and nurture. – London, 1874.
– P. 234; Hanson N. R. Patterns of Discovery: An Inquiry into the Conceptual Foundations of 
Science. – Cambridge: Cambridge University Press, 1958. – P. 252; Kitcher Ph. S. The 
Advancement of Science. Science without Legend. Objectivity without Illusions. – Oxford: 
Oxford University Press, 1993. – P. 242; Laudan L. A Problem Solving Approach to Scientific 
Progress // Scientific Revolutions. Hacking I. (ed.) – Oxford: Oxford University Press, 1993.
– P. 144-155; Laudan L. Science and values: The aims of science and their role in scientific 
debate. – Berkeley: University of California Press, 1984. – P. 145; Long J. S. Productivity and 
academic position in the scientific career // American Sociological Review. – New York, 1978.
– Vol. 43. – № 6. – P. 889-908.

---

PEDAGOGIKA
2015, 4-son
 
 
13 
dunyoga dong taratdilar
1
”, – degan nutqini keltirish joiz. Bu hol, ayniqsa, jahon 
fanining barcha sohalari o‘zining yuksak natijalariga erishayotgan XXI asrga 
ham xosdir. Har qanday ilmiy muammolar olimlarning o‘zaro hamkorligini, 
tadqiqotchilar jamoasining shakllantirilishini talab etadi. 
Bunday sharoitlarda ilmiy maktablarning ahamiyati favqulodda muhim 
bo‘ladi. Ilmiy maktablarning tarkib topishi respublikamiz ilm-fanidagi o‘ziga xos 
an’analarni o‘zida mujassamlashtiradi. 
Shuni ta’kidlashni lozimki, aksariyat davlatlarda ilmiy maktablar 
davlatning tashkiliy tuzilmalari bilan bog‘langan bo‘lsa-da, u davlatning bevosita 
tuzilmasi sifatida shakllanmaydi, balki u ilmiy jamoatchilikning e’tirofi, 
boshqacha aytganda, muayyan yo‘nalishdagi olimlarning norasmiy jamiyatidir.
Aynan olimlar ishlarini bir oqimga yo‘naltirish va mujassamlashtirish 
ma’nosida ilmiy maktablar alohida qiziqish uyg‘otadi. Ilmiy maktablar muayyan 
yo‘nalishdagi ilmiy faoliyat majmuasi, ularning o‘zaro birligi va o‘zaro boyitish 
tamoyili asosida ish ko‘ruvchi ijtimoiy uyushma sanaladi. 
Ilmiy maktab tushunchasi ko‘p qirrali bo‘lib, o‘zining turlicha talqin va 
ta’riflariga ega. Ilmiy maktabga ilmiy hamjamiyatning turlaridan biri, ilmiy 
faoliyat mujassamlashuvining alohida shakli sifatida qaraladi. 
M. G. Yaroshevskiyning ta’kidlashicha, “Maktab atamasi qanchalik 
umumlashgan bo‘lishiga qaramasdan, tarixchilar o‘rtasida umum qabul qilingan 
e’tirofga ko‘ra, birinchidan, ijodkorlikka o‘rgatish va tadqiqotchilik 
jarayonlarining o‘zaro birligini, ikkinchidan, bir guruh olimlar ilmiy 
pozitsiyasining boshqalar tomonidan qo‘llab-quvvatlanishini anglatadi. 
O‘z mohiyatiga ko‘ra, ilmiy maktab katta avloddan o‘zidan keyingi 
avlodlarga ilm bilan birga madaniy-axloqiy qadriyatlarni samarali uzatib turadi 
va u ilm-fan, ta’lim, ustoz-shogird tizimining o‘zaro uzviyligini ifodalovchi 
modelni namoyon etadi. 
Ilmiy maktab olimlarning o‘zaro ijodiy, doimiy, norasmiy muloqoti, 
g‘oyalar bilan o‘rtoqlashishi va natijalar muhokamasining tashkiliy shaklidir. 
Har qanday ilmiy maktab fan sohasida yangicha qarashlarni yuzaga keltirishga 
xizmat qiladi. Ilmiy maktablarga tashabbuskorlik, mustaqillik, rivojlanish uchun 
ichki rag‘batning mavjudligi, maqsadga intiluvchanlik, barqaror g‘oyaviy 
qarashlar, erishgan natijalardan qanoatlanmaslik kabi sifatlar xosdir. 
1