Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
Саманов А.А. (ТДТУ, Саноат иқтисодиёти ва
менежменти кафедраси катта ўқитувчиси ) 
 
ТЕМИР ЙЎЛ ТИЗИМИДА ИНВЕСТИЦИОН ФАОЛИЯТНИНГ 
 ҲОЗИРГИ ХОЛАТИ 
 
Бозор иқтисодиётини диверсификациялаш жараёнида иқтисо-
диётимизга инвестицияларни жалб қилиш ва улардан самарали 
фойдаланиш республикамизнинг ҳам ижтимоий, ҳам иқтисодий 
ҳаёти учун муҳим аҳамият касб этади. Инвестициялар иқтисодиёт-
да қайта ёки такрор ишлаб чиқариш суръатлари ва ҳажмига таъсир 
қилади, илмий-техник тараққиётни ва аҳолининг катта қисми банд 
бўлишига шароит яратади. Бунинг асосий сабабларидан бири 
сифатида иқтисодиётимиздаги туб таркибий ўзгаришлар, меҳнат 
ресурсларининг рационал ҳамда оптимал жойлаштирилиши ва 
ривожланиши кўп ҳолларда мамлакатимизда ва хусусан темир йўл 
тизимида олиб борилаётган инвестицион фаолиятга боғлиқ деб 
кўрсатиш мумкин. 
Н.Д.Гуськова, И.Н.Краковская, Ю.Ю.Слушкина, В.И.Маколов 
каби Россиялик иқтисодчи олимларнинг таъкидлашига кўра “Сама-
рали инвестицион фаолият омиллар мажмуаси ва шарт-шароит-
ларнинг объектив ва субъектив харатерига боғлиқдир. Уларнинг 

---

931 
таъсири инвестициялашни секинлаштириши ёки аксинча кўпайи-
шини рағбанлантиради”
3
. 
Ҳозирги кунда инвестицион фаолиятга таъсир этаётган кўплаб 
омиллар мавжуд, биз улардан иқтисодий ва молиявий омилларни 
келтириб ўтамиз
4
: 
- етарли даражадаги самарасиз макроиқтисодий сиёсат, бу 
инвесторларга барқарор фойда тўғрисидаги ноаниқликни яратади;
- солиқ тизимидаги камчиликлар; 
- банк тизимининг етарли даражада ривожланмаганлиги ва 
барқарорлик ҳамда ишончлиликнинг мавжуд эмаслиги; 
- “узоқ муддатли пуллар” нинг етишмаслиги, чунки кўпчилик 
банклар ўз кредитларини қисқа муддатли қўйилмаларга йўнал-
тирмоқда;
- бюджет инвестициялари томонидан илмий тадқиқот ва 
инновацион фаолиятни молиялаштиришнинг етарли эмаслиги; 
- инвестицион лойиҳаларнинг тендерлардаги рақобатбардош-
лигининг ривожланмаганлиги.
Юқоридаги келтириб ўтилган иқтисодий ва молиявий муам-
молардан ташқари инвестицион фаолиятнинг фаоллигини ошириш-
да қуйидаги омилларнинг таъсир қилишини кучайтириш: 
-
сиёсий барқарорлик, иқтисодиётнинг турли тармоқларини 
тартибга солиш ва демонополизация қилиш чора-тадбирларини 
ишлаб чиқиш; 
-
инфляция даражасини ушлаб туриш бўйича тадбирлар, 
бунда қайта молиялаштириш ставкасининг эластиклиги. Асосий 
вазият сифатида кредит ресурсларини ташкилотлар учун ставкани 
пасайтириш; 
-
инвестициялар бўйича ягона норматив-хуқуқий меъёрларни 
шакллантириш ва мавжудларини такомиллаштириш; 
-
олтин-валюта заҳираларини юқори даражада ушлаб туриш 
ва бу орқали миллий валюта ишончлилигини таъминлаш; 
-
бозор инфратузилмасидаги асосий иштирокчилар яъни 
банклар, биржалар, фондлар, консалтинг ва суғурта компаниялари-
нинг фаолиятини такомиллаштириш, чунки улар инвестицион 
ресурсларнинг мобиллигини ва бир тармоқдан иккинчи тармоққа 
капиталнинг тезроқ боришини таъминлайди, шу билан бирга 
3
Н.Д.Гуськова, И.Н.Краковская, Ю.Ю.Слушкина, В.И.Маколов Инвестиционный менеджмент: учебник, М., КНОРУС, 2010 
4
Тихомирова Т.А. Инвестиции на транспорте: Учебное пособие/ Университет ГА. С.-Петербург, 2012. Стр 29.

---

932 
инвестицион лойиҳаларни тижорат рискларидан суғурталашни ҳам 
йўлга қўйиш; 
-
аниқ инвестицион мақсадларга маблағини йўналтираётган 
ташкилотлар учун умумий солиқ юкини камайтириш тизимини 
ишлаб чиқиш; 
-
ахборот технологияларини ривожлантириш орқали хорижий 
мамлакатлар билан ҳамкорлик муносабатларининг фаоллигини 
ошириш; 
-
таълим тизимида менежмент, инвестициялар, маркетинг, 
бизнес режалаштириш каби йўналишларни ривожлантириш орқали 
юқори даражали кадрлар тайёрлашни таъминлаш зарур.