Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

2 - расм.
Нефт ва газ хомашесини ташиш кўрсаткичлари (2017-2019йй). 
Манба: O‘zbekiston Respublikasi davlat statitika qo‘mitasi. O‘zbekistonda 
transport va aloqa.T.2019, 33, 48 бет. 
Транспорт хизматлари тарифи индекси юкларни транспорт 
воситаларида ва транспорт турларида ташиш учун тарифларнинг 
ўзгариши суръатларини баҳолаш, шунингдек ялпи ички маҳсулот 
(ЯИМ) ўсиш суръатларини таққосланадиган нархларда ва пасайиш-
да ҳисоблашда фойдаланиладиган дефлятор индексларини аниқлаш 
учун ишлаб чиқилган. Бу нефт ва газ ташкилотлари учун муҳим 
саналади. Нефт ва газ ташкилотларининг транспортга бўлган эҳтиё-
жи вахта усулида ишчи кучини бурғулаш майдонларига жалб эиш 
йўлга қўйилганлиги, оғир юкларни ташишда енгилликларни 
туғдириши, сув билан таъминлашга бўлган эҳтиёж, қурилиш ишлари-
нинг 70%ида транспорт воситаларининг иштироки, қазиб олинган
минерал хомашеларни сепарация қилишда сақлаш ва аҳолига, келгу-
си ишлатилиши учун ғамлашда сақлаш усулларининг барчасида 
транспортнинг иштироки мавжуддир. Бунда, улар транспорт таш-
килотларининг юкларни турли транспорт турлари билан ташишдан 
даромадларини ўзгартиришдаги нарх (тариф) омилини тавсифлашда 
истиқболли режалаштириш ишларида қўл келади. Макро даражада 
турли хил иқтисодий ҳисоб-китоблар ва прогнозларни амалга оши-
ришда юк ташиш учун тариф кўрсаткичлари қўлланилади. 

---

938 
Транспортнинг барча турларида юк ташиш бўйича тарифлар-
нинг таркибий индекси темир йўл, қувур, денгиз, ички сув, йўл ва 
ҳаво орқали юк ташиш учун тариф индекслари асосида белгила-
нади. Тариф индексларини қуриш қуйидаги босқичлардан иборат: 
•
тарифлар даражасидаги ўзгаришларни кузатиш учун вакил-
лик хизматларини танлаш; 
•
тарифларни рўйхатдан ўтказиш амалга ошириладиган асо-
сий транспорт ташкилотларини танлаш; 
•
тарифларни рўйхатдан ўтказиш тартибини белгилаш; 
•
турли даражадаги агрегатларнинг ойлик жами тариф ин-
дексларини ҳисоблаш учун индивидуал тариф индексларини ўлчаш 
тизимини танлаш; 
•
ойлик тариф кўрсаткичларини ҳисоблаш учун формулани 
танлаш.
129,1
74,4
83,2
100
100
102,1
129,9
73,8
114,5
0
20
40
60
80
100
120
140
2017
2018
2019
Газни етказиб бериш
Нефтни узатиш
Қувурлар орқали юк ташиш