Avtomobil indd

Bo‘yoq pardasining egilishga bo‘lgan mustahkamligi. 
Bo‘yoq 
pardasining egilishga bo‘lgan mustahkamligi bo‘yoqni qanday 
ish sharoitlarida ishlatish mumkinligini aniqlashga imkon 
beradi. Lok-bo‘yoq pardaning egilishga bo‘lgan mustahkamligi 
elas tiklik shkalasi deb nomlangan asbob da aniqlanadi (11.7- 
rasm). Bunda pardali asos ma’lum diametrli sterjenga o‘ralganda 
uzilmasligi (sinish, yorilish, darz ketish) va ko‘chmasligi ke-
11.6- rasm. 
BÇ–4 viskozometrining umumiy ko‘rinishi:
a) 
viskozimetr BÇ–4 ning shtativga o‘rnatilgan ko‘rinishi: 
1 
– 
stakan; 
2 
– zoldir;
 
3 
– shtativ;
b) 
viskozimetr BÇ–4: 
1 
– rezervuar; 
2 
– oqizish uchun tarnov; 
3 – 
zang lamaydigan metalldan tayyorlangan soplo. 

---

322
323
rak. Asbob plast massa taglikka 
o‘r natilgan va vint lar yordamida 
mah kamlangan. 
Mustahkamligi aniqlanishi lo -
zim bo‘lgan bo‘yoq qalinligi 0,2–
0,3 mm bo‘lgan tunuka plastin -
kaga surkaladi va quritiladi. 
Quritilganidan keyin (nitroloklar 
uchun qurish vaqti 24 soat, moyli 
bo‘yoqlar uchun 72 soat) undan 
eni 20 mm, uzunligi 100 mm 
li tasma qirqib olinadi. Keyin 
tasmalardan birining bo‘yalgan 
tomoni yuqoriga qilimib, dia-
metri 20 mm bo‘lgan sterjen at-
rofida 180° ga egiladi. Egish xona 
haroratida (20 
±
5°C) va qis qa 
vaqt (2–3 s) ichida amalga oshi-
riladi. Agar parda sirtida egi-
lishdan so‘ng lupa yordamida 
ko‘ rinadigan singan yoki darz 
ket gan joylar bo‘lmasa egishni 
dia metri 15 mm, 10 mm li va 
hokazo sterjenlarda, ya’ni bo‘yoq 
parda sirtida yoriqlar (darz ketish 
va qatlam-qatlam bo‘lib ko‘chish) paydo bo‘lgunicha davom 
ettiriladi. 
Bo‘yoq pardasining egilish mustahkamligi shu lok-bo‘yoq 
pardani egishda shikastlanmay qolgan sterjenning eng kichik 
diametri bilan ifodalanadi. Masalan, «Elastiklik 15» deyilganida, 
parda diametri 15 mm dan ortiq bo‘lgan sterjenlar atrofida 
egilganda o‘zgarmaydi deb tushuniladi, ammo diametri 10 mm 
li sterjenda u buziladi va yoriqlar bilan qoplanadi. 
Agar parda diametri 20 mm bo‘lgan sterjen atrofida egilganida 
urilish yoki ko‘chib ketish hollari ro‘y bersa, u holda parda 
elastik emas, ya’ni mo‘rt deb baholanadi. 
Pardaning zarbiy kuch ta’siriga chidamliligini aniqlash 
bo‘yalgan sirtga yuqoridan sharcha tashlab aniqlanadi. Odatda, 
har bir buyum uchun texnikaviy shart yoki standartlarda parda 
mustah kamligi ko‘rsatiladi. 
11.9.