481
2. (–)-Arobinoza Kiliani-Fisher sintezi bo’yicha (+)-glyukoza va (+)-mannozaga o’tadi. Shuning
uchun (+)-glyukoza va (+)-mannoza epimer hisoblanadi. Buning natijasida (+)-glyukoza va (+)-
mannoza uchun III va IV yoki VII va VIII konfiguratsiyalar mos keladi.
3. (+)-Glyukoza ham (+)-mannoza ham azot kislotasi bilan oksidlanishidan optik faol dikarbon
kislotalar hosil bo’ladi. Bu
4-S
dagi
ON-
guruhi o’ng tomonda joylashishini anglatadi (III va IV),
chunki
agar u chap tomonda bo’lganida (VII va VIII), hosil bo’luvchi shakar kislotalaridan biri albatta
mezo-
kislota bo’lar edi.
(–)-Arabinozada bu gidroksil o’ng tomonda joylashishi kerak,
shuning uchun u X
konfiguratsiyaga ega bo’ladi.
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
H
HO
HNO
3
COOH
OH
OH
H
H
H
HO
COOH
C
C
C
C
H
HO
CHO
H
OH
H
HO
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
H
HO
HNO
3
COOH
H
OH
H
HO
H
HO
COOH
C
C
C
C
H
HO
VII
optik faol emas
VIII
1
2
3
4
5
6
optik faol
mezo-birikma
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
HNO
3
COOH
OH
OH
H
H
H
HO
COOH
C
C
C
C
OH
H
CHO
H
OH
H
HO
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
HNO
3
COOH
H
OH
H
HO
H
HO
COOH
C
C
C
C
OH
H
III
optik faol
IV
optik faol
1
2
3
4
5
6
CHO
H
OH
HO
H
CH
2
OH
C
C
C
(–)-arabinoza
taxminiy formula
X yoki XII
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
1
2
3
4
5
6
C
C
C
C
va
CHO
H
OH
H
HO
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
(+)-glyukoza va (+)-mannoza: epimerlar,
taxminiy formula
III va IV yoki VII va VII
1
2
3
4
5
6
CHO
OH
OH
OH
H
H
H
CH
2
OH
HNO
3
COOH
OH
OH
OH
H
H
H
COOH
IX
optik faol emas
mezo-birikma
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
HNO
3
COOH
OH
OH
H
H
H
HO
COOH
XI
optik faol emas
mezo-birikma
482
III va IV konfiguratsiyalar (+)-glyukoza va (+)-mannoza
ekanligi aniq, lekin ularning mosi
tanlanishi qoldi. Ayni muammoni hal etish va o’z farazlarining yakuniy bosqichiga nuqta qo’yish uchun,
Fisher yana bir sintezni amalga oshirdi – ya’ni gulozani sintez qilib oladi.
Agar biz (+)-shakar kislotasining ikki konfiguratsiyasini (IIIa va IVa) kuzatadigan bo’lsa, IIIa
tuzilish ikki turli geksozalardan III va V enantiomerlardan sintez qilinishi mumkin.
IVa kislota esa faqatgina IV geksozadan sintez qilinadi.
IV a kislotani faqatgina bitta geksozadan – IV tuzilishdan hosil qilish mumkin:
Bundan (+) – shakar kislota IIIa konfiguratsiyaga ega deyish mumkin va (+)-glyukoza III
konfiguratsiyaga ega bo’ladi.
(+)-Mannoza
bunda IV konfiguratsiyaga ega, (–)-guloza esa V konfiguratsiya bilan mos keladi.
CHO
H
OH
H
HO
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
(+)-mannoza IV
COOH
OH
OH
OH
H
H
H
COOH
C
C
C
C
H
HO
(–)-guloza V
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
(+)-glyukoza III
1
2
3
4
5
6
CHO
OH
OH
H
HO
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
HNO
3
COOH
OH
OH
H
HO
H
HO
COOH
C
C
C
C
OH
H
IV
1
2
3
4
5
6
HNO
3
CH
2
OH
OH
OH
H
HO
H
HO
CHO
C
C
C
C
OH
H
6
5
4
3
2
1
IVa
IV (180
o
burilgan)
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
H
HNO
3
COOH
OH
OH
H
H
H
HO
COOH
C
C
C
C
OH
H
III
1
2
3
4
5
6
HNO
3
CH
2
OH
OH
OH
H
H
H
HO
CHO
C
C
C
C
OH
H
6
5
4
3
2
1
IIIa
V tuzilishning
enantiomeri
CHO
H
OH
HO
H
CH
2
OH
C
C
C
(–)-arabinoza
H
OH
483
Aldozalar oilasi: Absolyut konfiguratsiya.
Fisher tomonidan berilgan ma’lumotlar (+)-
glyukoza konfiguratsiyasi I yoki II tuzilishlarga ega ekanligini ko’rsatadi. Fisher taxminan quyi
asimmetrik markazda
ON
-guruhi o’ng tomonda joylashgan I tuzilishni tanlab oladi va uni (+)-glyukoza
deb e’tirof etadi.
48
I tuzilishda biz D-(+)-glitserin aldegiddan ketma-ket reaktsiyalar orqali
sintez qilib olinishi
mumkin bo’lgan enantiomerni ko’ramiz.
48
T.W. Graham Solomons, Craig B. Fryhle, Scott A. Snyder. Organic chemistry. University of South Florida,
Pacific
Lutheran University, Columbia University. 2014. – S. 984.
CHO
OH
OH
H
H
H
H
CH
2
OH
C
C
C
C
OH
HO
( - )-guloza
Ruffo usulida
parchalash
CHO
OH
OH
H
H
H
HO
CH
2
OH
(+)-ksiloza
Ruffo usulida
Do'stlaringiz bilan baham: