Эмиль золя Х. Амал



Download 16,16 Mb.
Pdf ko'rish
bet73/129
Sana17.07.2022
Hajmi16,16 Mb.
#816123
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   129
Bog'liq
EMIL ZOLYA - Hamal

20— 1400
305


Денелен энг яцин йфлдан, полиздаги тор суцмокдан 
борар эди. У мол-мулки омонат булиб цолгани, М онсу 
акцияларини сотиб юбортани, ун баробар купайтириш - 
ни орзу цилиб, ишга туш ирган бир миллиони, з;озир 
бу маблагнинг иш кали чициб тургани х,ак,ида уйлаб 
борарди. Ишининг кетма-кет орцага кетиши, кузда 
тутилмаган каттакон ремонт, эксплуатация килишнягнг 
хонавайрон этувчи шарт-шароитлари, корхона энди 
даромад бера бошлаган бир вацтда р^й берган дахднат- 
ли саноат кризиси... Забастовка х,ам бир бало булди. 
У кичкина эшикчани итарди; тун цоронгисида ш ахта 
иморатларининг цорайиб турган тар^ини зур-базур 
ажратиш мумкин эди, узокда бир неча фонарь милтил- 
лаб куринарди.
Ж ан-Бартни кулами жих,атидан Ворё ш ахтасига 
циёслаб булмаса хдм, иморатлари янгитдан цилингани 
учун инженерларнинг таъбирича, «чиройли* 
булиб 
цолганди. Ш ахта цудугини бир ярим метр кенгайти- 
риш, чуцурлигини эса етти юз саккиз метрга етказиш 
билан кифояланмасдан корхонани янгитдан ускуна- 
лашди, ишчилар тушиб-чициши учун янги машина, 
янги каж ава урнатишди, асбоб-анжомларнинг х,амма- 
сини техниканинг энг янги ашёлари билан янгилаш ди. 
Иморатларда х;атто баъзи зеб-зийнат х;^я пайдо булди: 
саралаш хонаси уймакорлик нацшлари билан безатил- 
ди, минорага соат Урнатилди, цабулхона билан маш и­
на. булими худди Уйгониш даври услубидаги капелла 
сингари мех,робнамо цилиб ишланди. Бино тепасида 
юксалган улкан труба сирти айланаси цизил ва цора 
кошинлар билан безатилган эди. Сув насоси фацат 
сув чицариб таш лаш га мулж алланган эски Гастон- 
Мари ш ахтасига яцин ш ахтага жойлаш тирилганди. 
Ж ан-Бартда асосий ш ахтанинг унг чап томонида икки- 
тагина йул б^либ, бири вентиляция учун, иккинчиси 
пастга олиб туш адиган зина учун цилинганди.
Ш аваль эрталаб соат учда биринчи булиб келди-да, 
уртоцларини, келинглар, бизлар х,ам Монсу ш ахтёрла- 
рига ухш аб, х;ар бир вагонетка учун беш сантимдан 
цушиб беришларини талаб циламиз, дея авраш га ту ш ­
ди. К^п утмай ш ахтанинг энг тубида ишловчи юз ки­
ши цулларини силкитишиб, бациришиб, бараклардан 
кумир цабул цилинадиган хонага келишдн. Ишни д а ­
306


вом эттиришни хо^ловчилар эса яланг оёц булиб, к$л- 
тицларига белкурак ёки чукич цистириб, цулларида 
лампочкаларини 
уш лаб 
туришарди; совуц булгани 
учун бошмоц ва пальто кийиб олган бошца кумирчи- 
лар эса ш ахта йулини тусиб олишганди. Ш тейгерлар 
бирор тартиб урнатиш учун хириллагунча цичцири- 
шарди; улар ишчиларни инсофга чациришар, жилла 
цурса ишловчиларга халацит берманглар, дея илтижо 
цилишарди.
Катринанинг куртка, шим, кук чепчик кийиб кел- 
ганини курган Ш аваль фигони фалакка чициб кетди. 
Уйдаёц у Катринага урнингдан турма, деб буюрганди. 
Иш тухтаб цолишидан вах,имага туш ган Катрина 
унинг кетидан йулга туш ганди: Ш аваль Катринага 
х,еч цачон пул бермасди, купинча Катрина узи ва унинг 
учун тулаб юборарди; агар узи ишлаб пул топмаса, 
цоли нима кечади? Бир дах,шатли фикр унинг хаёли- 
дан нари кетмасди — бошпанасиз, ейишга нон топол- 
май цолган юккашларнинг цисматига учраб, Маршьенн-- 
даги фох,ишах,онага тушиб цолишдан цурцарди.
— Х,ой, жин ур гур !— цичцирди Ш аваль.— Бу ёцца 
нимага келдинг?
Катрина гулдираб, рентам йуц эди, шунинг учун 
ишламоцчиман, деди.
— Э, сен, ойимча, х;али менга царши чицмоцчими- 
сан? Цани, цозироц ж унаб цол, булмаса боплаб кетинг- 
га тепаман!..
Цурциб кетган Катрина бир четга чициб, бу воцеа- 
лар нима билан тугаш ини куриш ниятида бекиниб 
турди.
Денелен саралаш хонасига олиб чицадиган зина 
томондан борди. Фонарларнинг нури хира булишига 
царамай, у бир назар таш лаш даёц бутун манзарани, 
цоронгиликда тупланиб турган одамларнинг Зцаммаси- 
ни курд и; у х,ар бир кончини, х,ар бир юкчини, цабул 
цилувчини, х,ар бир юккашни, умуман х,аммани, цатто 
ёрдамчи ишчиларни юзидан танирди.
Яп-янги, озода бош корпус да тухтаб цолган иш 
цачон бошлашларига м ахтал эди; тухтатиб цуйилган 
машина дан майин вишиллаб буг чициб турарди; иш­
чиларни пастга тушириш учун арцонларга осилган 
каж авалар цимир этмасди; чуян плиталар усти таш-
307


лаб кетилган вагонеткалар билан т^лганди. Бор-йуги 
саксонта лампа олинганди, "к,олганлари лампахонада 
милтиллаб турибди. Лекин ишларнинг юришиб кетиши 
учун Денеленнинг бир огиз сузи кифоя эди.
— Нима буляпти узи бу ерда, йигитлар? — суради 
у бацириб.— Нима дан норозисизлар? Менга туш унти- 
риб беринглар-чи, бир муросага келиб цолармиз.
Одатда Денелен ишчилар билан сух,батлашганида 
гарчи уларнинг куп ишлашини талаб цилса-да, ота- 
лардек ме^рибон булиб кетарди. Ш ижоатли, дагалроц 
булса х,ам у аввало х;арбийлар карнайидек гумбурлай- 
диган овозини мулойим цилиб, уларни эгиб олишга 
уринарди. Ишчилар уни севишар, айник,са мардлиги 
учун цурмат к,ил«шарди: Денелен штольняларда хами- 
ша улар билан бирга булар, бахтсиз х,одиса туфайли 
ш ахтада вах,има кутарилган пайтларда хавфли жой- 
ларга узи биринчи булиб борарди. Икки м арта,— порт- 
лашдан кейин энг дадил кишилар ^ам юрак бетламай 
турган д а ,— уни к,ултик,ларига арк,он боглаб ш ахтага 
туширишганди.
— Хуш , к,алай?— деди у .— Сизлар кафил турганим 
учун пушаймон цилишимга йул к;уймайсизлар-а? Уз- 
ларингиз биласизлар-ку, ахир мен жандармлар му^о- 
фазасидан воз кечганман. Б аф урж а гапиринглар! К^у- 
логим сизларда.
Х,амма ундан сал узини тортиб, цимтиниб, жим 
булиб цолди. Них,оят Ш аваль гап бошлади:
— Гап бундай, Денелен жаноблари, х,ар бир ваго- 
неткага беш сантимдан к,ушиб беришмаса, биз ишни 
давом эттира олмаймиз.
Денелен ажабланди.
— Нима-нима? Беш сантимдан? Бу талаб к,аёцдан 
чикди? Тиргакларни яхш и куймаётганларинг учун мен 
шикоят к,илаётганим йуц-ку!.. Мен Монсу маъмурия- 
тига ухшаб янги тариф билан сизларни цийнаётганим 
йук,-ку!..
— Балки шундайдир, лекин монсулик урток,лар 
хац. Улар х;ац тулашнинг янги тарифини к,абул к,ил- 
маяптилар ва х,ацни беш сантимга оширишни талаб 
цилаётирлар, чунки х,озирги шароитларда х,алол, пок 
ишлаш мумкин эмас... Ш унинг учун биз беш сантим 
к,ушишларингни талаб циламиз... З^ой, менга царанг- 
лар, шундайми, ахир?
308


Тасдицловчи садолар эшитилди, говур-гувур кучай- 
ди; хатти-х,аракатлар хавфли туе олди. Секин-аста хдм~ 
ма жифтлашиб, зич давра олди.
Денеленнинг кузларида ут чацнади, унинг м уш ти—
цаттиццул булишни хдддан ташцари севадиган киши- 
нинг мушти — битта-яримтасини ёцасидан олмаслик 
учун беихтиёр тугилди. Бироц у бацелашишни, инсоф­
га даъват этишни афзал курди.

Сизларга беш сантим керакми? Боринг, иш шун- 
чага арзийди цам дейлик. Лекин мен сизларга шунча 
тулолмайман-да. А гар мен шунчадан х,ац берадиган 
булсам, уйимни тополмай цоламан... Туш унсаларинг- 
чи, ахир сизларнинг яшашларинг учун мен э^ам яша- 
шим керак... Ортигига цурбим етмайди: кумир цазиб 
олиш таннархини зигирча цам оширсам, хонавайрон 
буламан... Икки йил бурун эсинглардами, охирги стач­
ка ларингда мен ш артларингга кунгандим; у пайтда 
мумкин эди. Лекин уш а х;ацни оширганим мени роса 
чув туширди, мана Ушандан бери жоним х*алак... Эн­
ди булса, бир ойдан кейин сизларга т^лаш учун цаёц- 
дан пул топсам экан, деб бошимни цотириб юргандан 
кура зфзироц дуконимни ёпиб цуя цолишга цам ро- 
зиман.
Ш аваль уз ишларини шунчалик очиц-ойдин айтган 
хуж айинининг афтига цараб, зацархандалик билан ку- 
либ юборди. Бошцаларнинг димоги к^тарилди; цайсар, 
х;адикчи кишиларга хуж айин уз ишчилари орцасидан 
миллион-миллион су ишламаётганини туш унтириб%бу- 
лармиди.
Ш ундан кейин Денелен цаттицроц турди. У цоци- 
либ, ийиги чициб кетгудек булса, икки ямлаб ютишни 
пойлаб ётган Монсу билан доимо курашиб келаётгани- 
ни туш унтириш га тушди. Бу дах;шатли рацобат уни 
тежамкор булишга мажбур цилади* устига-устак Жан- 
Барт ш ахтасининг анча чуцурликда булиши кумир 
цазиб олиш учун буладиган сарфларни купайтириб 
юборади; шарт-шароитлар них,оятда огир, яхшиям ку­
мир цатлами цалинроц, булмаса, расво буларди-я! Уш а 
охирги забастовкадан кейин Монсуга эргашиб иш ту- 
шиш зарурати булмаганида, ишчиларим кетиб цолма- 
син, деб цурцмаганида, улса цам иш хдцини оширмас- 
ди-я. Дозир булса-чи... эртанги кунларини узлари уй-


лашсин! Х уш , у з^амма нарсасини сотишга м аж бур 
булиб, булар Правление исканжасига тушиб цолишса, 
нимага эришади? А хи р у арши аълода юргани йуц-ку. 
А хи р у ишчиларни шилиш учун бошк,арувчи сак^ай- 
диган, бу ишчиларни умрида уз кузи билан курмай- 
диган акционерлардан х,ам эмас; у мол-мулкнигина 
эмас, буд-шудини, ацлу хуш ини, сих.ат-саломатлигини, 
з^атто ^аётини гаровга тиккан оддий бир хуж айин хо- 
лос. Ишни тухтати ш унинг учун улим билан баробар, 
чунки унинг запаслари йуц, лекин буюртмани бари 
бир бажариши керак. Асбоб-ускунага сарфланган сар- 
моя бекор туриш и мумкинми ахир? А хи р у уз устига 
маж бурият олган! Унинг дустлари ишониб берган пул- 
ларни ким тулайди? Бу синиб, хонавайрон булиш де­
ган ran.
— Гап бундай, булмаса, дустлари м ,— деди Денелен 
пировардида,— мен сизларни гапимга ишонтирмоцчий- 
дим... Одам уз оёгига болта урмайди, шундок, эмасми? 
Сизларга беш сантимдан к,ушиб бериш ёки забастовка- 
ларингга индамай цараб туриш — узимни узим бугиз- 
лашим билан баробар.
У жим булиб к,олди. Шивир-шивир бошланди. К у ­
мир цазувчиларнинг бир цисми иккиланиб к,олди« Баъ- 
зилар ш ахта томон юра бошлащди.
— Д ар цалай ,— деди штейгерлардан бири,— ^ам- 
ма уз хох;ишига цараб иш куриши мумкин. Иш лашни 
хо^ловчилар борми?
Катрина биринчилардан бири булиб келди. Лекин 
Ш аваль цутуриб, уни итариб юбораркан, бацирди:
— Биз ^аммамиз яктанмиз. Аблах;ларгина уртоцла- 
рини ташлаб кетади!
Шу дак,ик,адан бошлаб муросага келиш мумкин 
эмаслиги аён булди. Говур-гувур яна кучайди. Киши- 
ларни ш ахтадан муштлаб, туртиб чицаришди, ул ар ­
нинг оён; остида цолиб кетишлари цеч гап эмасди* 
Директор жигибийрон булиб, бир узи бу оломон билан 
кураш иш га, дуц-пуписа билан эгиб олишга х,аракат 
цилди, аммо уринишлари зое кетди ва у чекйнищга 
мажбур булди.
Денелен яна бир неча минут цабулхонада цолди, 
ожизлигидан таассуфланиб, стул га утирди, калласи га 
бирор фикр келмай бугиларди. Них,оят у, эс-^ушини
310


йигиб, назоратчилардан биттасига Ш авални чацириб 
нелишни буюрди. Ш аваль келиб, уни тинглаш га рози 
эканлигини айтгач, хуж айин, бонщаларга чициб ту- 
ринглар, деб ишора цилди.
— Бизни холи цуйинглар.
Денеленнинг миясига бу тирранча нима балони уй­
лаб юрибдийкин, бир билай-чи, деган фикр келди. Би­
ринчи сузлариданок, Ш авалнинг ш ухратпарастлигини, 
хасаддан ич-этини еяётганини сезиб олди. Денелен уни 
яхши гап билан хулга 
олишгя 
жазм этди-да, шундай 
цобилиятли ишчи Уз келажагини узи забун к,илаётга- 
нига хайрон к,олди. У анча вацтдан бери куз остига 
олиб, уни бирон ишга кутармоцчи булиб юрган экан. 
Пировардида Денелен уни бир неча муддатдан сунг 
штейгер к,илиб тайинлашини дангал айтди: Ш аваль 
муштини цисиб, чурк, этмай тингларди, лекин секин- 
аста бармоцлари ёзилди унинг. Мияси говлаб^ кетди: 
агар у забастовка булишига зур берса, ж уда нари 
борганда Этьеннинг ёрдамчиси булади, бу ерда эса мут- 
лацо янги йул очиляпти: у бошлицлар к,аторига кириб 
олиши мумкин. У ш ухратпарастлиги васваса к,илиб, 
уни мает этаётганини сезди. Бунинг устига у каллаи 
сах,ардан бери кутаётган забастовкачилар гур ухи дали­
ям келгани йуц. Бирор нарса тусцинлик калган булса 
керак, балки, жандармлар уш лаб олишгандир; буйсу- 
надиган пайт келди. Лекин у хамон бошини сарак- 
сарак цилиб, «йух» дейишда давом этар, газаб билан 
кукрагига муштлаб, узини иродали киши цилиб курса- 
тишга уринарди. Нихоят Ш аваль хуж айинига монсу- 
лик урток,лар билан учраш ув хацида бир огиз хам 
гапирмай, уз одамларини тинчититига ва ш ахтага ту- 
шишга кундиришга ваъда берди.
Денелен турцини курсатмади, хатто штейгерлар хам 
панада туришди. Улар бир соат давомида цабулхона- 
даги вагонеткага чициб олиб, нут$; сузлаб, бахслаш а- 
ётган Ш авалнинг гапларини тинглаб туришди. Ишчи- 
ларнинг бир циеми унинг гагпларига жавобан хуш так 
чалишди, бир юэ йигирма киши унинг таклифларини 
цаттиц цуллаб, тарцаб кетди. Соат еттидан ошди, очиц, 
цувончли, совуц кун бошланганди. К|уццисдан ш ахта 
яна харакатга келди — тухтаб цолган иш цайтадан 
бошланди. Бош дастак киргизилган машина валлар-
311


нинг арцонларини чуватиб, дириллаб кетди. Кейин
сигнал цунгироцлари чалиниб, ишчиларни пастга ту- 
шириш бошланди, каж авалар одамга т^либ, куздан 
гойиб булар, яна куринар эди, ш ахта ёрдамчи иш чи­
лар, юккашлар ва кончиларнинг янги-янги гуруцлари- 
ни комига тортар, цабул цилувчилар эса чуян плита 
ётцизилгдн ерда вагонеткаларни гумбурлатиб юргизар- 
дилар.
— Э, турцинг цурсин! Ш амолда нима цилиб туриб- 
сан ?— дея цичцирди Ш аваль навбати келишини кутиб 
турган К атринага.— Туш! Дангасалик- циладиган пайт 
эмас!..
Эрталаб роса соат туццизда Энбо хоним Сесиль би­
лан извошда етиб келди. Ж анна билан Люси куйлак- 
лари йигирма мартадан цайта тикилган булиш ига ца­
рамай, башанг кийинган эдилар. От миниб, хоиимлар- 
га хдмрох, булиб келган Негрелни куриб, Денелен цай- 
рон булди. Ие, бундан чицди, эркаклар х,ам таклиф 
этилган экан-да? Ш унда Энбо хоним х,омийлик цила- 
ётган киши ох,ангида, бу ерларда шубэ^али одамлар 
купайиб кетгани х,ацида миш-мишлар тарцалгани учун 
цурциб, соцчи олиб олувдим, дея изох; берди. Негрель 
кулиб, хавотир олишнинг х,ожати йуц, бу ш унчаки 
бацироцларнинг дуцлари, уларнйкг биттасиям дера- 
зангизга тош отмайди, дея таскин берди. Дамон уз 
галабаси нашъасидан мает Денелен Ж ан-Бартдаги исён- 
ни цандай бостирганини гапириб берди. Энди у хотир- 
жам. Хонимлар Вандам йулида куниинг ажойиблиги- 
дан цувонишиб, извошга утиришган бир пайтда, цеч 
ким узоцда, посёлкаларда одамларнинг ташвиши ор- 
тиб, халцнинг цузгалганини хаёлига «,ам келтирмаган- 
ди, агар ерга цулоц тутиб курилса, оёцлар дупурини 
эшитиш мумкин эди.
— Ж уда соз! Ш ундай циламиз,— такрорлади Энбо 
хоним.— Кечцурун сиа^ ойимцизларни олиб келгани 
бораейз-да, бизникида овцатланйсиз. Грегуар хоним 
х,ам Сесилни олиб келгани бораман, деб ваъда берган,
— Албатта бораман,— деди Денелен.
Извош Вандам томон гизиллаб кетди. Ж анна билан 
Люси яна бир марта извошдан бошларини чицариб, 
йул четида турган оталарига кулиб боцишди, Негрель 
булса, шундоц извош ёнида йигитларга хос вицор би­
лан гердайиб борарди.
312


Урмондан утиб, Вандамдан Маршьеннга элтадиган 
йулга бурилишди. Тартарега яцинлашганда Ж анна 
Энбо хонимдан, Яшил к,ияликни биласизми, деб сура- 
ди, лекин хоним бу улкага келганига беш йил булга- 
нига царамай, у ерга бир марта х,ам бормаганини тан 
олди. Ш унинг учун айланиб утадиган булишди. Тар­
таре урмон четида эди. Бу ер экин экилмайдиган, 
з^осил битмайдиган, бир вацтларда вулцон отилган жой 
эди, у ернинг тубида, тупрок, остида кумир цатламла- 
ри куп асрлардан бери ёниб ётарди. Тартаре з^ацида 
цадимдан афсоналар туцилганди; кумир к,азувчилар 
к,изиц-к,изиц вок,еаларни сузлаш арди: юккашлар бех,а- * 
ёлик билан дон олишиб ётишган пайтда ана ш у Содом 
цаърига осмонд ан о лов туш ган экан; улар х,атто чициб 
олишга х>ам улгуришмабди, х;озиргача шу жах^аннамда 
ёниб ётишганмиш. Цип-к,изил чугдек к,оялар сачраган 
аччицтошлардан ола-була эди. Ер ёрш утр и д ан худди 
сариц гулга ухш аб олтингугурт куринарди. К|оронгида 
ана ш у ёрик,ларга царашга ж уръат этган довюраклар 
цасам ичиб, у ерда гунох,корларнинг жони ёниб ётган 
алангани курдик, дейишарди. Ловиллаётган алангалар 
тили ер юзига чицарди, иссик, к,уланса буг пага-пага 
булиб кутариларди, ифлос, машъум цурхона эса тиним­
сиз бурк,сигани бурк,сиган эди. Х удди абадий бах,ор 
м уъж изасидаги каби мана шу маш ъум Тартаре урта- 
сидаги Яшил циялик цад кутарди — бу ерда утлоц 
х,амиша кум-кук булиб туради — шамшодлар доимо 
барг ёзиб, далалар йилига уч марта х,осил беради. 
Ернинг чук,ур к,атламларида ёнаётган к^мир алангаси- 
дан цизийдиган бу жой табиий иссицхона эди. Бу ер- 
ларда х,еч цачон к,ор булмасди. Декабрнинг ш у-куни- 
да к;ип-ялангоч дарахтлар ёнидаги улкан, ям-яшил 
куш а х,атто япрок^ларининг учларига х;ам к,иров инмай 
гуллаб турарди.
Извош текисликдан илдам борарди. Негрель, ри- 
воятдан кулиб, ш ахта тагидаги олов кумир кукунла- 
рининг бижишидан з^осил булади, деб туш унтирди; 
уни босиб цуйилмаса, узлуксиз ёнаверади, деди. Сунг 
Негрель Бельгиянинг бир ш ахтасидаги утни дарё оци- 
мини уша <жк£ тугрилаб учиришганини айтиб берди. 
Бирдан у жим булиб к,олди. Извош бораётган йулни 
х,ар минутда к^мирчилар туда-туда булиб кесиб утар-
313


ди. Улар Узларини четга олишга мажбур этган бу 
басавлат кишиларга нигох, ташлаб, индамай Утиб ке- 
тардилар. Улар тобора купаярди, отлар эса Скарп да- 
рёсининг тор купригидан секин юришга м аж бур бул­
ди. Нима буляпти узи? Нега халц цуццисдан йуллар- 
да изгиб цолди? Хонимлар вах,имага тушиб цолишди. 
Негрель бу бесаранжомлик замирида бир нохуш лик 
борлигини сезди. Маршьеннга етишганда х,амма енгил 
нафас олди. Домна ва кокс печларининг мурконлари 
гуё офтобни тусмоцчи булгандай, осмонга цурум бурц- 
ситарди; цурум эса туганмас цора ёмгирдек ёйилиб 
турарди.
II
Катрина смена алмашинишини кутиб, бир соатдан 
бери Ж ан-Бартда вагонеткасини у ёцдан-бу ёцца гил- 
диратарди; аъзойи баданидан шариллаб тер цуйилаёт- 
ганидан у юзини артиш учун бир лах,за тухтади .
Ш тольня тубида уртоцлари билан цатлам кУчира- 
ётган Ш аваль гилдиракларнинг товуши эшитилмаёт- 
ганига хдйрон булди. Л ампалар хира ёритарди, кумир 
чангидан бирон нарсани к у р и т амримацол эди.
— Яна нима гац у ёцда?— цичцирди Ш аваль.
Катрина, юрагим уйнаб, цинидан чициб кетай де-
япти, сув булиб оцадиганга ухш айман, деган эди, Ш а­
валь ушцирди:
— Тентак! Бизга ухш аб куйлагингни ечиб таш ла!..
Бу цодиса Дезир тармогидаги штольнянинг шимо*
лий цисмида, етти юз саккиз метр чуцурликда, кумир 
ортиладиган жойдан уч километр нарида содир була- 
ётганди. Б у жойнинг номини эшитган кумирчиларнинг 
ранги учиб, гуё жах;аннам х;ацида гапираётгандек, 
овозларини пасайтиришар, кУпинча ш ахтанинг ч у г 

Download 16,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   69   70   71   72   73   74   75   76   ...   129




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish