Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

161

---

Epizootologik ma’lumotlar. 
Pomforinxus turli xildagi karp­
simon baliqlari orasida keng tarqalgan, zararlanish 100 
%
gacha 
yetishi mumkin, invaziya intensivligi esa 300 nusxadan ko‘pni 
tashkil etadi. Gelmintlar o‘zining kuchli xartumchasi bilan ichak 
devoriga kirib boradi, ba’zan jigar va boshqa ichki organlargacha 
yetib boradi.
Tadqiqotlarimiz shuni ko‘rsatadiki, Sirdaryo daryosining o'rta 
oqimi suv havzalarida yashovchi karpsimon baliqlar pomforinxoz 
bilan yetarli darajada zararlangan (Safarova et all, 2015). Karp 
baliqlarining zararlanishi 4.7 % dan 21.4 % gacha o‘zgarib turadi, 
invaziya intensivligi esa 2-5 nusxani tashkil etadi. Karpsimon baliq­
larning umumiy zararlanishi 12.1 % ni tashkil etadi. Baliqlarning 
intensiv zararlanishi yoz mavsumlarida kuzatilib, bu davrda ichakda 
250-300 va undan ham ko‘proq akantotsefalalar kuzatildi. Yoz 
gelmintlarning rivojlanishi va baliqlaming zararlanishi uchun eng 
qulay mavsum hisoblanadi. Kuz va qishda gelmintlarning 
rivojlanishi ma’lum darajada kamayishi va zararlanish holatlarining 
kamayishi kuzatildi.
Patogenez va kasallik belgilari. 
Kasallik ichaklarning 
zararlanishi va organizmning intoksikatsiyasi bilan xarakterlanadi.
Akantotsefalalar kuchli rivojlangan xartumchalari bilan ichak 
devoriga teshib kiradi va ma’lum darajada jarohat yetkazadi. 
Ko‘pincha ular ichak devorini teshib o‘tib ketadi va xartumchasi 
bilan jigargacha yetib boradi. Parazitlar yopishgan joylarda zich 
biriktiruvchi to‘qimali tugunchalar paydo boiadi, qon quyilish 
o‘choq!ari ko‘zga tashlanadi. Bu to‘qimaga patogen mikroor­
ganizmlar olishiga va yiringli o‘choqlarning vujudga kelishiga 
imkon yaratadi. Ba’zan, gelmintlar ichak bo‘shligida tiqilib qoladi 
va oziqa ichakning keyingi boiimlariga o‘tishini to‘sib qo‘yadi.
Zararlangan baliqlar sekin o‘sadi, ularning harakati susayadi. 
Ichaklarda hazm jarayonining buzilishi oqibatida oriqlash kelib 
chiqadi.