Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Epizootologik ma’lumotlar. 
Kasallik hamma joyda keng 
tarqalgan, ammo daryolar, suv omborlar va hovuzlarda ko‘proq 
uchraydi. Qo‘zg‘atuvchi bilan karpsimon baliqlarning 35 turdan 
ko‘prog‘i (zog‘ora baliq, sazan, lesh, oddiy qizil ko‘z, amur, 
do'ngpeshon, va b.) zararlanadi. Baliq chavoqlari va bir yoshli 
baliqlar ko‘proq kasallikka beriluvchan bo‘lib, ular 10-12 sutkalik 
yoshdan kasallana boshlaydi. Invaziyani qarqaralar va boshqa 
baliqxo‘r qushlar tarqatadi. Zararlanish manbai bo‘lib kasal baliqlar 
hisoblanadi. Bahor-yoz mavsumida zararlanish ekstensivligi ayrim 
xo‘jaliklarda 85-100% gacha yetib, invaziya intensivligi 350-400 
metatserkariyani tashkil etadi. Bizning tadqiqotlarimizda karpsimon 
baliqlarning zararlanishi Sirdaryo o4rta oqimi suv havzalarida 
invaziya ekstensivligi 2.5% ni, invaziya intensivligi 15.1 nusxani 
tashkil etdi.
158

---

Suv oqimi bilan serkariyalar va molluskalar ma’lum maso- 
falarga tarqalishi mumkin. Shu tariqa kasallik boshqa suv havza- 
lariga ham tarqalishi mumkin.
Patogenez va kasallik belgilari. 
Serkariylar teri qoplamasini 
teshib o'tib, uning yuza qoplamini va tomirlarini jarohatlaydi va qon 
quyilishlami keltirib chiqaradi. Lichinka atrofida biriktiruvchi 
to‘qimali kapsula hosil bo‘Iadi, u yerda gemomelanin (gemoglobin 
va melanotsitning parchalanish mahsuloti) pigmenti yig‘ilib qoladi.
Chavoqlar va shu yilgi baliqchalarda teri ostida uncha katta 
bolmagan qora tusdagi bo‘rtmachalar paydo boiadi, ba’zan baliq 
tanasi biroz egilib qoladi. Baliqlarning yoshi oshib borishi bilan 
qora dogiar miqdori oshib boradi, ular tananing butun yuzasida va 
suzgichlarda ko‘zga tashlanadi. Kasal baliqlar suv yuzasida suzadi, 
o‘sishdan orqada qoladi, kuchsizlanadi va ba’zan nobud bo‘ladi yoki 
baliqxo‘r qushlar uchun o‘lja bo‘lib qoladi.
Diagnoz 
baliqlar lanasidagi xarakterli qora bo‘rtmachalar va 
dog‘lar mavjudligi asosida qo‘yiladi, Ushbu diagnozga aniqlik 
kiritish maqsadida biriktiruvchi to‘qimali bo‘rtmachalar yorib 
ko‘riladi va mikroskop ostida metatserkariyalar ko‘riladi.