Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Pomphorynchus 
laevis
akantotsefalalarining baliqlar ichagida parazitiik qilishidan kelib 
chiqadi.
Tarqalishi va iqtisodiy zarari. 
Kasallik Yevropa va Osiyo 
daryolarida uchraydi. Kasallangan baliqlarning nobud bo‘lishi va 
suv havzalarining baliq mahsuldorligining pasayishi kasallikning 
iqtisodiy zararini tashkil etadi.
Qo‘zg‘atuvchisi. 
Kasallik qo‘zg‘atuvchi 
P. laevis
 
- yirik 
o‘lchamdagi akantotsefala. Erkaklarining tana uzunligi 13-15 mm, 
eni 1.3-1.5 mm. Xartumchasi silindrik boiib, uzunligi 0.8-0.9 mm, 
eni 0.26-0.30 mm. Urg‘ochilarming tana uzunligi 22-28 mm, eni 3 
mm. Xartumcha 18-20 qator ilmoqlar bo‘lib, har bir qatorda 12 
tadan ilmoqchalar bo‘ladi. Urug‘doni cho‘zinchoq, 1.47 mm 
uzunligi, 0.64 mm eni, tananing o‘rta qismida joylashadi. Urg‘o- 
chilari erkaklariga nisbatan yirik, uzunligi 22-24 mm, eni 3 mm 
gacha. Tuxumlari duksimon, uzunligi 0.121 mm, eni 0.012 mm, 
qutblarida ingichka bo‘rtmachalari mavjud (19-rasm).
160

---

19-rasm. 
Pomphorhynchus laevis
Muller, 1776: 
a
- erkagi, 
b 
-
xartumi, 
d -
urg‘ochisining ilmoqchasi 
(Moravec, 1970 bo‘yicha).
Qo‘zg‘atuvchisining rivojlanishi. Akantotsefalalarning hayot 
sikllarida oraliq va rezervuar xo'jayinlar ishtirok etadi. Oraliq 
xo'jayin vazifasini yonsuzar qisqichbaqalar 
Gammarus pulex
va 
G.
lacustris,
rezervuar xo‘jayin vazifasini esa mayda karpsirnon 
baliqlar bajaradi.
Baliqlar yilning issiq davrida 
P. laevis
lichinkalari bilan 
zararlangan gammaruslami yeyishi natijasida kasallikni o‘zlariga 
yuqtiradi. Chuchuk suv baliqlari ichagida akantotsefalalar jinsiy 
voyaga yetadi. Gelmintlar xartumchasi yordamida ichak devorini 
teshadi, jigar hamda boshqa organlarga mahkam yopishib oladi.