Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

Qayd 
etilgan 
SYA. 
QESYA 
tizimlari 
statsionar 
foydalanuvchilar  orasida  aloqani  ta’minlash  uchun  mo‘ljallangan. 
Dastlab ular faqat katta uzunlikdagi magistrallarni va regional aloqani 
tashkil  etish  uchun  qurildi.  VSAT  turdagi  terminallari  asosidagi 
bunday  tizimlar  elektron  tijorat,  bank  ma’lumotlarini  almashlash, 
ulgurji  bazalar,  savdo  omborlari  va  boshqalarda  ishlatiladi.  Bundan 
tashqari,  QESYA  tizimlarida  ko‘pincha  personal  aloqa  va 
ma’lumotlarni  interaktiv  almashlash  (shu  jumladan  Internet  orqali) 
qurilmalari  qo‘llaniladi.  QESYA  tizimlari  uchun  C  (4/6  GGs),  Ku 
(11/14  GGs)  va  Ka  (20/30  GGs)  chastotalar  diapazonlari  ajratilgan. 
 
QESYA  xizmatlarini  beshta  yirik  xalqaro  tashkilotlar  va  50 
atrofidagi  regional  va  milliy  kompaniyalar  ko‘rsatadi.  Yirik  qayd 
etilgan aloqa tijorat tizimlariga Intelsat, Intersputnik, Eutelsat, Arabsat 
va  AsiaSat  kiradi.  Ular  orasida  Intelsat  etakchi  hisoblanadi,  uning 
orbital  guruhlanishi  asosiy  to‘rtta  Atlantika  (AOR),  Hind  (IOR), 
Osiyo-Tinch  okeani  (ATR)  va  Tinch  okeani  (POR)  xizmat  ko‘rsatish 
regionlarini  qamrab  oladi.    Intelsat  tizimining  30  yillik  bo‘lishi 
davomida  8  ta  sun’iy  yo‘ldoshlar  avlodalari  yaratildi,  ulardan  har  bir 
keyingisi oldingisidan sezilarli ustun bo‘ldi.  
Hozirgi  vaqtda  Intelsat  xizmatlarini  to‘rtta  keyingi  avlod  sun’iy 
yo‘ldoshlari  (Intelsat-5,  -6,  -7/7A,  -8  turkumlar)  ta’minlamoqda.  Bu 
KAlarning  o‘tkazish  qobiliyati  12  dan  35  mingtagacha  telefon 
kanallarini  tashkil  etadi,  ya’ni  Intelsat  tizimining  25  ta  sun’iy 
yo‘ldoshlari orqali taxminan 2/3 xalqaro telefon trafigi uzatiladi. Yer 

---

140 
 
usti segmenti o‘z ichiga dunyoning 170 ta davlatlarida joylashgan 800 
ta yirik stansiyalarni oladi. 
        Xalqaro Intersputnik tashkiloti hozirgi vaqtda 8 ta KAlardagi 30 
ta  retranslyatorlarni  ijaraga  olish  bilan  Rossiya  kosmik  segmentini  (u 
"Gorizont"  va  "Ekspress"  turlardagi  KAlardan  tashkil  topgan) 
ishlatadi.  1999  yilda  Yevro-Osiyo  hududi  (75
o
  sh.k.),  Amerika  (83
o
 
g‘.k.),  Yevro-Afrika  (3
o
  sh.k)  va  Osiyo-Tinch  Okeani  (130
o
  sh.k.) 
hududlariga xizmat ko‘rsatish uchun yangi avlod KA ishga tushirilgan 
(qavslarda KAning holati nuqtalari keltirilgan) 
Intelsat  va  Intersputnik  tizimlariga  jiddiy  raqobatni  PanAmSat 
va  Orion  xalqaro  tijorat  sun’iy  yo‘ldoshli  tizimlari  hosil  qiladi,  ular 
Yer sharining asosiy hududlarini uzluksiz qoplashni ta’minlaydi. Eng 
yirik  hududiy  tizimlarga  Eutelsat  (Evropa  va  SHimoliy  Afrika), 
Apstar, Asiasat, Optus, Palapa (Osiy-Tinch okeani hududi) va Arabsat 
(Arab davlatlari) kiradi.