Pedagogikasi


j  Каримов  И.А.  Юксак маънавият- енгилмас  куч.  Т.:  Маънавият,  2008  143-бет



Download 3,59 Mb.
Pdf ko'rish
bet74/107
Sana29.12.2021
Hajmi3,59 Mb.
#80238
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   107
Bog'liq
Xalq pedagogikasi.Mutalipova M.J

4j  Каримов  И.А.  Юксак маънавият- енгилмас  куч.  Т.:  Маънавият,  2008  143-бет.
103


qulog‘iga  yetib  boribdi.  K arvondagilar:  «Karvon  halokatga  uchrabdi, 
boMmasa  bunaqa  ovoz  chiqarm asdi.  Yordam ga  chaqiryapti,  borm oq  ke- 
rak», - deb ulam ing oldilariga yetib borishibdi.  Suv berib,  falokatga uch- 
ragan  savdogarlarni  saqlab  qolishibdi-da,  savdoga  birga  olib  ketishibdi. 
C ho‘lda  suvsizlikdan  halokat  holiga  kelgan  savdogarlarni  saqlab  qolgan 
narsa doira ekan.  Shu-shu  doira  «taka-taka-tum »  deb  ovoz chiqara bosh- 
ladimi,  odam larda tetiklik, jasurlik, dadillik kayfiyatlari uyg ‘onarkan.
« Ja z o »   rivoyatida  esa  q o ‘shiq  sehri,  insonlarga  xos  b o ‘lgan 
ziyraklik,  topqirlik,  aql  tarannum   etiladi:  «  Bir  shahzoda  y o lg ‘iz  o ‘zi 
ovga  chiqibdi.  U  hech  q o ‘rqm ay,  qalin  to ‘qay  ichiga  kirib  bedarak 
ketibdi.  Podshoning  yuragiga  g ‘ulg‘ula  tushibdi.  Bosh  vazim i  oldiga 
chaqirib:  « 0 ‘g ‘limni  tezda  topasan,  topm ay  qaytib  kelsang  yoki  yom on 
bir  xabar  keltirsang  o g ‘zingga  q o ‘rg‘oshin  quydiram an»,  -  debdi.  Bosh 
vazir  odam larini  olib,  to ‘qayga  ravona  b o ‘libdi.  Q idirib-qidirib 
qarasalar,  shahzodani  yovvoyi  hayvon  oMdirib  ketgan  emish.  V azir 
podshoning  oldiga  borib  bu  xabam i  aytishga  yuragi  betlam abdi.  Keyin 
bir  jo y g a  to ‘planib  m aslahat  qilishibdi.  V azir  bilan  birga  borgan 
odam lardan biri:  «M ana shu  to ‘qayning narigi  chetida  bir dono chol  bor, 
o ‘sha chol  nim a  qilish  kerakligini  aytib  beradi,  shuning oldiga boram iz»,
-  deb  m aslahat  beribdi.  V azir  boshliq  podshoning  odam lari  o ‘sha 
cholning  oldiga  borishibdi,  b o ig a n   gaplam i  aytib  berishibdi.  Chol 
o ‘ylanib  turib:  «M ayli,  m en  o ‘zim  borib  javobini  beram an»,  -  debdi. 
B ular  ham m asi  shahzodaning  o ‘ligini  bir  yerga  yashirib,  podshoning 
saroyiga  boribdilar.  Z o ‘r  tashvishda  o ‘tirgan  podsho  darrov:  «X abar 
topib  keldingizm i?»  -  deb  so ‘rabdi.  H am m a jim  turaveribdi,  chunki  kim  
to ‘g ‘risini  aytsa,  o g ‘ziga  q o ‘rg ‘oshin  quyilishi  kerak  edi.  Shunda  haligi 
odam   q o ‘liga  dutorini  olib  chala  beribdi.  D utordan  shunday  m ungli, 
qay g ‘uli  ovoz tarqalibdiki,  podsho  o ‘g ‘liga  nim a  b o ‘lganini  darrov  sezib 
olibdi.  Podsho  o g ‘ir  qay g ‘u  chekibdi,  keyin  g ‘azab  bilan:  «C holning 
o g ‘ziga  q o ‘rg ‘oshin  quyilsin»,  -  deb  buyruq  beribdi.  Haligi  chol:  «M eni 
a v f eting,  podshohim ,  m enda hech ayb y o ‘q,  q ayg‘uli  xabarni  men em as, 
m ana bu  dutorim   aytdi, jazoni  shu dutor tortishi  kerak»,  -  debdi.  Podsho 
buyruqni  chor-nochor o ‘zgartiribdi:  dutorning qom iga q o ‘rg ‘oshin eritib 
quyibdilar.
M a’lum ki,  yurtim izdagi  tarixiy  obidalar,  m illiy  m e’m orchilik 
nam unalari  ulkan  aham iyatga  ega  boMgan  yodgorlikdir.  U lam ing  har 
biri  m illiy  boyligim iz,  m illiy  o ‘zligim izni  anglatib  turuvchi  tarixiy 
xotira,  saboq,  odobnom alardir.  A na shu xalq  durdonalari jah o n  m e’m or- 
chiligi  tarixida  o ‘zlarining  badiiy  qadr-qim m ati,  obro‘siga  k o ‘ra  M isr,
104


Hindiston,  Eron,  antik  Yunoniston  va  qadimgi  Rimdagi  m ashhur 
m e’morchilik yodgorliklari  bilan  haqli  ravishda bir qatorda turadi.
Bu  obidalar  bir  necha  asrlardan  beri  vaqt  sinovlariga  bardosh  berib 
kelayotganligi,  betakror  bezaklari  va  salobati  bilan  jahon  xalqlarini 
m aftun  qilib  kelinoqda.  Yosh  avlod  nihoyatda  yuksak  aql-zakovat 
mahsuli  boMgan  bunday  arxitektura  ansambllari,  m ahobatli  binolam i 
k o ‘rib,  ulardagi  m islsiz  g o ‘zaIlikni  his  qiladilar.  H unarm and  ustalar 
ishini  k o ‘rib,  hunar  o ‘rganishga  yanada  qiziqishi  ortadi.  Shuningdek, 
bunday  m onum ental  qurilishlar,  m ajm ua  va  yodgorliklar  yoshlarni 
axloqiy tarbiyalashda muhim  m anba hisoblanadi.
A jdodlarning  m e’m orchilik  qobiliyatidan  faxrlanish  hissi  vatanni 
sevishga,  vatanparvarlik  hissining  uyg‘onishiga  olib  keladi.  Vatanpar- 
varlik esa axloqiy  tarbiyaning bosh m ezonidir.
Yurtim izdagi  har  bir  tarixiy  m e’morchilik  obidalari  o ‘ziga  xos 
m urakkab arxitektura asosida qurilgan va ju d a katta m ehnat sarflangan.
Jum ladan,  Samarqand  shahridagi  Sherdor  madrasasi  1619-1636 
yillarda  Sam arqand  hokim i  B ahodir Y alangto‘sh tom onidan  Abdujabbor 
loyihasi asosida qurdirilgan.
M e ’m or  A bdujabbor  «Sherdor»  m adrasasining  peshtoqini  hech 
qaysi  m e’m orchilikda  takrorlanm aydigan  uslubda  bezaydi.  Unda 
hayvonlar,  o ‘sim lik  va  issiqlik,  y o ru g iik   manbai  boMgan  quyosh  orqali 
komil 
insonni 
aks 
ettirishga 
muvaffaq 
boMgan. 
Bu 
m e’mor 
A bdujabbom ing  nafaqat  naqsh  tilini,  balki  go ‘zallik  falsafasini, 
naqshlam ing ramzlarini  bilgan mohir usta bo‘lganidan dalolat beradi.
M adrasaning  ham m ani  o ‘ziga  tortadigan jihatlaridan  biri  shundaki, 
uning peshtoqiga sher,  ohu, quyosh va inson yuzining tasviri  tushirilgan.
Sher  boshining  birinchi  ramziy  m a’nosi  tirik  m avjudotlar  ichida 
eng  aqlli  va  kuchli  qilib  insonlam ing  yaratilganligini  anglatadi.  Tasvir 
Sam arqand  hokimi  Bahodir  Y alangto'shbiyning  dovyurakligi,  aql- 
zakovati,  epchilligi,  ziyoli  va  donoligiga  qiyoslanib,  uning  burji  sher, 
m uchali esa yoMbarsligiga ishora qilingan.
Shem ing qulog‘i  esa insonlam i  hushyorlikka undashi, y a ’ni halol  va 
harom   luqm aning  farqini  hushyorlik  bilan  ajrata  bilishga  undaydi. 
A sarda  ajdodlarim izdan  Abu  N asr  Forobiyning  quloq  haqidagi  ibratli 
fikrlari  ham   keltirilgan.  «A gar  quloqni  nim alardan  berkitish  kerak,  deb 
so'rasalar,  aytgil,  a w a l  botil  va  bid’at  so ‘zlardan,  ikkinchidan,  behuda 
va  foydasiz  so ‘zlardan,  uchinchidan,  g ‘iybat  va  bo'hton  so ‘zlam i 
eshitishdan.  Chunonchi,  g ‘iybatga quloq solgan g ‘iybatchining gunohiga 
sherikdir».
105


Sheming  tishi  orqali  aql-zakovatda,  ilmda,  tafakkurda  o ‘tkir  bo‘lish  lo- 
zimligi, tili esa dunyodagi eng shirin va achchiq narsa ekanligi eslatib o ‘tiladi.
K o‘z  tasvirida  insonning  qalb  k o ‘zi  ram ziy  m a’noda  ifodalangan 
bo ‘lib,  inson  olam ni  k o ‘zi  bilan  k o ‘radi,  lekin  shunday  narsalar  borki, 
inson ularni  qalb  k o ‘zi  bilan  k o ‘rishi  va  idrok  etishi  kerakligi  m a’nosida 
ifodalangan.
A ynan  yoshi  ulug‘  sher  tasviri  insonlar  va  B ahodir  Yalang- 
to ‘shbiyning donoligi, tajribaga asoslangan aql-zakovati yuksak darajada 
ekanligi  ram zi  sifatida k o ‘rsatilgan.
Sherning  tanasidagi  qora  zuluk  shakllarida  yovuzlik  va  tun 
ifodalanib,  hayot  oq  va  qora  ham da  tun  va  kundan  iboratligiga  ishora 
qilingan.  O q  rang  poklik,  ezgulik  va  y orug‘likni  bildirsa,  qora  rang 
yovuzlik ram zi sifatida olingan.
X ulosa qilib aytganda,  m e’m oriy  obidalarda aks etgan  har bir bezak, 
naqshning  o ‘z  siri  va  falsafasi  bor.  A jdodlarim iz tom onidan  asrlar davo- 
m ida  barpo  etilgan  ulkan,  mahobatli  m e’moriy  obidalam ing  boy  maz- 
muni  va  teran  m ohiyatini  yosh  avlodga  yetkazish  m uhim   vazifalari- 
m izdan  biridir.

Download 3,59 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   70   71   72   73   74   75   76   77   ...   107




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish