Qarshi kurashning

Diniy tashkilotlar ustidan nazorat o ‘rnatishga qaratilgan amali-
yot. 
Misr hukum ati umummilliy strategiyaga binoan diniy va siyosiy 
zo‘ravonlikka chek qo‘ymoqda. Bu dasturning asosiy maqsadi - diniy 
radikalizmning ijtimoiy-iqtisodiy zaminini yo‘q qilish va yoshlarga 
tayanishdan mahrum etishdan iborat bo‘lib, siyosiy, axborot, diniy, 
m adaniy va yoshlar m'uassasalarining har tom onlam a va o ‘zaro 
hamkorlikdagi ta’sirini kuchaytirishga asoslangan.
95

---

Davlat o ‘rta va oliy o ‘quv yurtlariga alohida e ’tibor berish, diniy 
dasturlar va fanlarning o ‘qitilishini qattiq nazorat qilish orqali islom 
tashkilotlarining universitetlar, talabalar va kasaba uyushmalari ichidagi 
ta’sirini jiddiy kamaytirishga erishdi.
M isrda terrorizm ga qarshi kurash strategiyasi doirasida V aqf 
vazirligi, al-A zhar universiteti, M uftiyat va M isr xristian cherkovi 
kabi 
tashkilotlarga ham alohida m as’uliyat yuklatilgan. Davlat 
islo m ch ila rn in g radikal g ‘o y a la rin in g asossizligini k o ‘rsatish , 
tarqalishining oldini olishda so f islomga d a ’vat qiluvchi, radio va 
televideniyeda tashkil etilayotgan diniy sem inar va m unozaralarda 
faol qatnashayotgan, xalq orasida m ashhur diniy ulam olarning 
chiqishlaridan ham unum li foydalanm oqda.
Hozirgi kunda «xususiy» yoki «xalq masjidlari» deb ataladigan 
masjidlarning faoliyati va siyosiy faolligi kuchaygani tufayli davlat 
tom onidan ularning faoliyatini nazorat qilishni bosqichma-bosqich 
Vaqf vazirligiga o'tkazila boshlashi barobarida ularga al-Azhar universitetini 
bitirganlarni imom qilib tayinlash, qishloqlardagi Q ur’onni o'rganish 
markazlarida savodsizlikni tugatishni targ‘ib qilish ham davlatning 
din sohasidagi siyosatining uzviy qismiga aylandi.
Davlat dasturiga ko‘ra, barcha masjidlar Vaqf vazirligi qaramog‘iga 
o'tkazilishi lozim. Bu tadbirlar ko‘plab xususiy masjidlarni nazorat 
qiladigan va shu yerda yangi a ’zolarni jalb qiladigan radikal islom 
tashkilotlari va guruhlarining ta’sirini kamaytirishga qaratilgan.
Uning yana bir maqsadi jam iyatning chalasavod, o ‘rta va quyi 
tabaqalarini radikal diniy g‘oyalar ta’siridan himoya qilishdan iborat. 
Bundan tashqari, mazkur jarayon juma namozida o ‘qiladigan ma’ruzalar, 
u la rn in g m a z m u n a n b ir x illig in i t a ’m in la sh o rq a li n a z o ra t 
qilinayotganini ham ta’kidlash zarur. Biroq ushbu tadbirlarni moliyaviy 
ta ’minlash va al-Azhar universitetini bitirgan yuqori malakali diniy 
xodimlarning yetishmasligi bilan bog'liq bir qator sabab va qiyinchiliklar 
bu siyosatning samaradorligiga jiddiy salbiy ta’sir ko‘rsatmoqda.
Shuningdek, zakot qo ‘mitalari, xususiy ehsonlar hisobiga moddiy 
t a ’m in lan a d ig a n va aholi to m o n id a n q o ‘llab -q u v v atlan ad ig an
masjidlarning katta qismini nazorat qilish ham muayyan qiyinchiliklarni 
tug‘dirmoqda.
U m um an olganda, 1990-yillarda diniy tashkilotlar ustidan davlat 
nazorati kuchaydi, deb aytish mumkin. Bu, xususan, mamlakat rahbariyati 
tomonidan diniy sohada qabul qilingan qator qonun hujjatlarida ham 
yaqqol ko‘rinadi. Masalan, Prezidentning 280-sonli farmoniga ko‘ra, 1993- 
yildan al-Azhar oliy shayxi Misr bosh vaziriga bo‘ysunadi hamda o‘zining 
moliyaviy va boshqa huquqlari bo‘yicha u bilan tenglashtirilgan. Misr Pre- 
zidenti al-Azhar shayxini shaxsan o ‘zi tayinlaydi. Masjidlar va imomlar
96

---

faoliyati «Masjidlar faoliyati to‘g‘risida»gi qonun bilan belgilanadi. Unga 
ko‘ra, xutbalar va diniy fanlarni o ‘qitishni litsenziyalash majburiy 
hisoblanib, zakot yig‘ish nazorat ostiga olingan.