Qarshi kurashning

«Shahid» tushunchasi. 
Islom ta ’limoti b o ‘yicha shahidlik oliy 
m aqom sanalib, uni m usulm onlarni qirib tashlash niyatida ularga 
qarshi e ’lon qilingan kurashda dinni him oya qilish, uni saqlab qolish 
yo‘lida halok bo'lgan kishiga beriladi. Xuddi shu yo‘lda halok bolganlam i 
oxirat shahidi deyiladi. U lar yuvilmaydi, o ‘z kiyimida, kafanlanm ay, 
janoza o'qilm ay dafn qilinadi. Yuvilmasligining sababi shuki, ulam ing 
badanlaridan oqqan qonlari qiyom atda mushki anbarga aylanib, 
xushbo'y hid taratadi. Janoza o ‘qilmasligi esa, Alloh ularning barcha 
gunohlarini m ag'firat qiladi. Janoza o'qishdan maqsad — ko ‘pchilik 
bo'lib uning gunohini Allohdan so‘rashdan iborat.
S h u n in g d e k , b ir kishi b iro r falo kat tu fay li h alo k boMsa, 
Payg'am barim iz hadislariga binoan uni dunyo shahidi deb ataladi. 
Abu Hurayra rivoyatiga ko‘ra, «Shahidlar besh xil bo‘ladilar: vabodan, 
ichketar kasalidan oMganlar shahiddir, suvga g‘arq b o‘lgan, im orat 
yoki devor bosib oMganlar va Alloh yoMida jon berganlar shahiddir».
Abu Hurayra rivoyat qilgan boshqa bir hadisda yana shunday deyiladi: 
Bir kuni R asululloh (s.a.v.) bizlardan «Kim larni shahidlar deb 
hisoblaysizlar? — deb so‘radilar. Biz: «Alloh yoMida o iganlarni shahid 
deb bilamiz», — deb javob berdik. Unday boMsa, mening um matim dan 
shahidlar juda kam bo ‘lar ekan, deb javob berdilar Payg‘ambar. U nda 
yana kimlarni shahid deb bilaylik, yo Rasululloh? deb so'radik. U 
kishi: «Kimki Alloh yo‘lida oMdirilgan bo‘lsa, u shahiddir. Kimki Alloh 
yo‘lida o ‘lgan bo ‘lsa, u shahiddir. Kimki vabodan o ‘lgan boMsa, u 
shahiddir. Kimki ichketar kasalidan o‘lgan b o ‘lsa, u shahiddir va suvga 
ch o ‘kib o ‘Igan kishi shahiddir», deb javob berdilar».
Hadisda zikr qilingan «Alloh yo‘lida oMdirilgan yoki Alloh yoMida 
oMgan kishi»gina oxirat shahidi, qolganlari dunyo shahidi hisoblanadi.
Keyingi paytlarda shahidlik tushunchasi noto‘g‘ri talqin qilinmoq- 
da. 0 ‘zingni portlatsang shahid boMasan, 
degan fatvolar e ’lon 
qilinmoqda. Albatta, bu fatvolami e’lon qiluvchilar ongi va bilim saviyasi 
zaif kishilar qo‘li bilan o ‘zlarining g‘arazli maqsadlariga yetishni 
ko‘zlagan kishilar ekani hammaga m a’lum.
Q ur’oni karimda o ‘z joniga qasd qilish eng katta gunohlardan ekani 
t a ’kidlangan: « ...o ‘z qoMlaringiz bilan o ‘zlaringizni halokatga 
tashlamangiz! (Barcha ishlami) chiroyli qilingiz. Albatta, Alloh chiroyli 
(ish) qiluvchilarni yaxshi ko'radi» («Baqara», 195).
106

---

Kim boMishidan q at’i nazar, begunoh kishilarni halok etish ulkan 
gunoh ekani haqida quyidagi oyat xabarberadi: «Birorjonni o ‘ldirmagan 
yoki Yerda (buzg‘unchilik va qaroqchilik kabi) fasod ishlami qilmagan 
insonni oMdirgan odam xuddi ham m a odamlarni o'ldirgan kabidir 
(«Moida», 32).
Abu Hurayra rivoyat qilgan hadisi sharifda esa o‘zini o‘ldiigan kishining 
jazosi yanada ravshanroq yoritilgan: «Kim o'zini bir tem ir parchasi 
bilan o ‘ldirsa, qiyomat kunida jahannam o ‘tida tem ir parchasi qo'lida, 
abadiy ravishda u bilan o'zini o'ldirib azoblanib yotadi. Kim zahar 
ichib o ‘zini o'ldirsa, doimiy ravishda zaharlanib jahannam o 'tid a 
azoblanadi. Kim o'zini tog‘dan tashlab yuborsa, doimiy ravishda jahannam 
o ‘tida o ‘zini tog'dan tashlab o ‘ldirib azoblanadi».
Shunday ekan, islom ta ’limotiga binoan, o ‘zini o ‘zi o'ldirgan kishi 
shahid emas, balki d o ‘zaxiy b o ‘lib qolishini, qaysi usulda, nima 
yordam ida o ‘ldirgan b o‘lishidan q at’i nazar, dinimiz uni og‘ir jazolar 
belgilanadigan gunohi azim deb hisoblashini hech qachon yoddan 
chiqarmaslik zarur.