O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti

Osiyo mamlakatlari aholisining milliy tuzilishi va etnik xarakteriga qarab to'rt 
guruhga bo'lish mumkin. Birinchi guruhga milliy jihatdan bir xil bo'lib, tub xalqi umumiy 
aholining 95 %ini tashkil qiladigan Yaponiya, Koreya, Bangladesh va ko'pchilik Arab 
mamlakatlari kiradi. 
Ikkinchi guruhga
tub xalq butun aholiga nisbatan 70 %ni tashkil 
qiladigan Vetnam, Birma, Kambodja, Turkiya, Suriya, Iroq, Xitoy, Shri-Lanka, Singapur 
singari davlatlar kiradi. 
Uchinchi guruhga
aholisining yarmidan ko'pi tub xalq, qolgani 
boshqa turli etnoslardan iborat mamlakatlar kiradi (Eron, Afg'oniston, Pokiston, Malayya, 
Laos). 
To'rtinchi guruhga
esa ko'p millatli mamlakatlar kiradi. Masalan, bunday 
mamlakatlarda Hindiston va Indoneziyada 150 dan ortiq. Filippinda lOOga yaqin turli xalq 
va elatlar yashaydi.
Ba'zi davlatlarning etnik tuzilishi shunchalik murakkabki, ayrim xalqlar bir 
necha mamlakatlarga bo'linib ketgan. Masalan, kurdlar Turkiya, Eron, Iroq va Suriyada, belujiylar 
Afg'oniston, Eron va Pokistonda, panjobliklar Pokiston va Hindistonda yashaydilar. Butun Janubi-
sharqiy Osiyo mamlakatlari bo'ylab yirik guruh bo'lmish xitoy immigrantlari joylashgan. 
Osiyo mintaqasida xitoy-tibet til oilasiga oid xalqlar butun aholining 40,2 %ini, hind-
yevropaliklar 28,4 %ini, avstroneziya til oilasi 7,9 %ini, dravidlar 6,6%ini. yaponlar 4,6%ini, 
avstroosiyo oilasi 3%ni, oltoy oilasi 2,6 %ni (shu jumladan, turkiy tildagilar 2,2 %ni), tay oilasi 
2,4%ni, koreyslar 2,3%ni, semit-xamitlar 1,9 %ni tashkil qiladi. Oltoy til oilasiga oid turkiy, mo'g'ul 
va tungus-manchjur tillarida so'zlashadigan etnoslar g'arbda Bosfor bo'g'ozi va Marmar dengizidan 
24
Алексеэнко Е.А. Историко-этнографические очерки Л., 1967. С.28. 

---

tortib, sharqda Tinch okeanigacha cho'zilgan hududlarda joylashgan. Osiyoda aholi zichligi ham 
notekis: serunum tuproqli daryo vohalarida va qulay tabiatli dengiz sohillarida bir kvadrat km.ga 
500 kishi (Hindistonning ayrim hududlarida hatto ming kishi) to'g'ri kelsa, yashashga noqulay tog'li 
va dasht-biyobon yerlar ko'p bo'lganligi tufayli umumiy aholining yarim qismi butun Osiyoning o'n 
foiz hududini egallaydi, xolos. Shuni ham aytish lozimki, bu yerda azaldan xalqlar va elatlar 
migratsiyasi nihoyatda kuchli bo'lgan. Qadimgi davrlardan juda katta hududda eng qadimgi til 
oilalari: dravid, munda, monkxmer, xitoy-tibet, avstroneziya va malayya tillari shakllanib kelgan. 
Yuqorida qayd qilinganidek, hozirgi Mo'g'uliston va Shimoliy Xitoyda oltoy til oilasi paydo 
bo'lgan, keyinchalik boshqa joylarga ham tarqalgan. Semit tillari ham Osiyoda eng qadimiy 
davrlarda paydo bo'lgan. III-II ming yilliklarda bu yerga hind-yevropa tillari kirib kelib mahalliy 
tillar bilan aralashib ketadi. Hozirgi elatlarning etnolingvistik qiyofasining shakllanishida mana shu 
jarayonlar asosiy zamin bo'lgan.