Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Ярали-некротик гингивит
ф то р ар а л а ш м ал а р и , ц и к л о гек - 
сан, б ен зи н буғлари ва аэрозолларнинг узо қ вақг да во м ида таъ ­
си р кўрсатиш идан юзага келади. Б ош л ан и ш и да м илкда ч ега­
р аланган ёки тар қал ган қ и за р и ш ва ш и ш кузати л и б , кей и н
м илк сўрғичлари некрози ривож ланади. Н екроти к тўқи м а олиб 
таш л ан ган д ан к е й и н , м илкда кучли о ғр и қ , қ о н ай д и ган э р о ­
зи я ва яра ҳосил бўлади. Д астлаб н ек р о з асеп ти к бўлиб, ҳид- 
си з, кей и н ч ал и к и н ф ек ц и я туш иб, некрозд ан ём он ҳид к ел а­
ди ва қорам тир рангда кўриниб, о ф и й д и .
Д ав о лаш д а н е к р о ти к тў қ и м ал ар , ш у н и н гд ек, қ и ти қп овч и
ом ил ҳам олиб таш ланади. Т р и п си н , хи м оп си н , кислород сақ- 
ловчи ва кератоп л асти к д ори воситалари қўлланилади.
Фибринозли гингивит
одатда, и пли чанглар ва тем и р куку- 
ни тутувчи ч ан гл ар н и н г д о и м и й таъ си ри оқи б ати д а вужудга 
келади. Ж араён катарал ҳосилалар билан бош ланади. У зо қ йил 
(5 йилдан кўп) чангли цехда м еҳнат қилаётган и ш чилар оғиз 
бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қавати да д о и м и й ф и б р и н о зл и ўзга- 
риш , атроф и ял и ч а н д и қ қолади. Б ем ор ш и кояти да а н и қ ҳрлат 
кузатилм айди. М и л к сўрғичи оқарган , ҳаж м и ки ч и кл аш ган ва 
қаттиқпаш ган бўлади.
Д аволаш да зарарли қи ти кд овч и ом и лн и б артараф қилиш , 
бармок^ти у қал аш , ваку у м -у қал аш , д ’А рсон вал то к и қўллаш
яхш и натиж а беради.
Гипертрофик гингивит,
кўп и н ч а, ки м ёви й м оддалар, ай -

---

О/из 
бўш лит шиллиқ қавати ва лабдаги касбга оид касалликлар
299
н и қ с а , кислота ва и ш қор тарки б л и м оддаларни иш лаб ч и к а ­
ри ш ж араёнида вужудга келган аэрозолларнинг тўғридан-тўғри 
таъсирида пайдо бўлади. О гиз ш и л л и қ қ о б и қ қавати алвеоляр 
ўсиғи соҳасида ж ойлаш ган сурункали п роли ф ерати в яллиғла- 
ниш кўпинча, ф ронтал тиш лар соҳасига тўғри келади. Гиперт­
р о ф и к гингивитнинг грануляцияланувчи ш акли одатда, кўп р и ­
вож ланади. М илк ги п ер п л ази яси н и н г асосл ари д ан б и ри - бу 
милк четларида дескваматив эпителийлар ҳосил бўлиш идир. Бир 
хил ҳолларда, м и лкн и н г тўла жароҳати кузатилса, икки н ч и хил 
ҳолларда, чегараланган кичик бир соҳа жароҳати кузатилади.
Д аволаш учун б и ри н чи навбатда ш икастловчи ёки қи ти қ- 
ловчи ом и лн и б артараф қилиш л ози м . К асалл и кн и н г д астлаб - 
ки б о сқ и ч л ар и д а сўрдирувчи д о р и воси тал ари қ ўл л ан и лад и , 
к е й и н ч а л и к , ж ар р о ^ п и к усулида д а в о л а ш , д и а те р м о к о а гу л я ­
ция, криодеструкция иш латилади.