Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

МИКРОТОКЛИ ТАЪСИРЛАНИШЛАР
М и кротоклар тўғрисидаги д астлабки м аълум отлар XIX аср 
охирларида пайдо бўлиб, унда оғизда таъм с е зи ш н и н г бузи- 
л и ш и билан кузатилган. О ғизда гал ван и к ток лар пайдо бўли- 
ш ига оғиздаги металл плом ба ва протезлар сабаб, деб қарал- 
ган. О ртопедик давол аш усулларининг кўп ай и ш и ва кенгайиб 
б ориш и шу каби м аълум отлар тўғрисидаги ф и к р л ар н и тасд иқ- 
лай бош лади.
М е та л л м о д д а л а р о р а с и д а г и п о т е н ц и а л л а р н и б и р и н ч и
бўлиб, 1929 йилда Sikora гальваном етр ёрдам ида ўлчади. Л и п - 
п м ан (1930) эса оғиздаги т о к л а р н и н г ҳаж м ини м и к р о ам п ер - 
м етрда ўлчади. К ей и н ч ал и к М арей М. Ф. (1952), В ы соцкий А. 
В. (1962), Рубенова И. С. (1962), К урланский В. Ю. (1968), Хва- 
това В. A., M ach (1959) ва б ош қал ар оғи з бўш лиғида металл 
сунъий ти ш л ар ҳамда кўп ри кси м он протезлар 
“гальванизм ”
- 
п атол оги к ж араён н и ю за га к е л ти р и ш и н и таъкидлаш ган. П р о ­
т е з таққан д ан кей и н б и р қатор бем орлар оғзида кислота, туз, 
м етал, и сси кд и к ва таъм с ези ш н и н г ўзгариш и, сўлак аж рали- 
ш и н и н г бузилиш и каб и лард ан ш и ко ят қилиш ади.
К ўпинча ти л , тан гл ай , л у н ж н и н г ш и л л и қ қаватида куйи- 
ш и ш , кўнгил ай н и ш ва ҳатто қусиш ҳолатлари кузатилади. М е­
талл гладилка б илан сун ъи й ти ш га текк ан вак^да о ғр и қ с и н д - 
ром лари юзага кел и ш и м ум кин. Бу сезгилар кўпинча кечқу- 
рун, чекиш дан кей и н кучаяди ва о вқ ат егандан сўнг йўқола- 
ди. К ўпинча бундай ноқулай сезгилар турғун бўлиб, ф ақатги - 
на металл сунъий ти ш л арн и олиб таш лагач ёки протезлар пла

---

Оғиз бўшлиғи ш иллиқ қават ининг шикастли жароҳатлари
27
с т м а с с а га ҳам д а о л т и н г а а л м а ш т и р и л га ч й ў қ о л а д и . Б о ш қ а
ҳолатларда сезги лар ўз-ўзидан п асайиб б ори б , кей и н ч ал и к б у­
ту нлай йўқолиб кетади. К ўп ч и л и к ш ундай “ гал ьван и зм ” б и ­
л ан оғриган бем орларда оғи з ш и л л и қ қаватида ўзгариш лар ку- 
затилм айди. А йрим бем орларнинг металл сунъий тиш лари я қ и - 
нидаги ш и л л и қ қаватида қи зар и ш , ш иш , эр о зи ял ан и ш , ҳатго 
й и ринглаш ж араён и ҳам ю зага келади.
О ғизда м еталл плом баси бор бем орл арга м еталли сунъий 
ти ш қўйилгач, б и ри н чи кундан б ош л аб , 20-90 мкА м и кроток 
ҳосил бўл ган и н и кузатиш м ум кин. К ей и н ч ал и к м икротоклар 
кам ай и б б ориб, 1 йил ўтгач, 7-20 мкА гача туш и ш и кузати­
лади. М еталли сунъий ти ш л ар о л и б таш лан ган дан ёк и алм аш - 
ти ри л ган д ан кей и н улардаги м и кротоклар 0-3 м кА гача кам ай- 
и ш и н и кузатиш мумкин.
“ Г алванизм ” ни глоссалгия ва оғи з ш и л л и қ қаватини аллер­
гик реакцияси билан