Psixologik trening asoslari

Distress 
(ing. Distress- g’am-tashvish, uqubat)
-
hayot uchun 
xavfli bo’lgan, stressning eng og’ir salbiy ko’rinishi. Eng inson uchun azobli va 
zararli bo’lgan stress holati hisoblanib, bu qiyin ahvolga tushib qolganda biron-
bir yaqinlaridan ajraganda yoki shaxsiy tomondan juda qiyin ahvolga tushganda 
yuz beradi.

---

169 
Sistematik stress
. Sistematik stress biologik bosimni keltirib chiqaradi. 
Ular zaharlanishdan, to’qimalarni shamollanishidan yoki lat yeyishi tufayli sodir 
bo’ladi.
Psixik stress
– esa bu tashqaridan gap orqali yoki xarakatlar orqali kelib 
chiqadi.
Masalan: shaxmat o’ynayotganda yoki qattiq quchoqlashib ko’rishganda 
stress paydo bo’ladi, lekin u zararsiz hisoblanadi. Stressning ozgina foydali 
tomonlari ham bor bu paytda odam xarakat qilishga intilib qoladi, organizmini 
kurashishga tayyorlaydi yoki undan qochishga xarakat qiladi.
Ishxonadagi mas’uliyatning cheksizligi, qo’l ostidagi ishchilar bilan 
muloqotning kamligi, vaqtning yetishmasligi 
xronik (doimiy) stress
ga olib 
keladi.
Doimiy stresslar 6 taga bo’linadi.
1.
Uyqusizlik. 
2.
Ko’krakdagi og’riq, ya’ni muskullarning yurak atrofidagi og’riqlar.
3.
Yo’tal (tez-tez tomoqni tozalash uchun bo’ladigan yo’tal). 
4.
Jinsiy qoniqmaslik. 
5.
Emotsional disbalans, ya’ni kayfiyatning tushib ketishi.
6.
Doimiy toliqish va haddan tashqari semirish.
Ko’p uchraydigan stresslardan biri bu pul muammosiga taqaladi. Eng 
jiddiy stresslardan biri bu oiladagi ahvol-ajrashish, o’lim, nizoli vaziyatlar, 
oiladagi muhitning nosog’lomligi. Masalan: ota-ona o’rtasidagi nizoli holatlar 
bolaga qattiq ta’sir etadi.
Frustratsiya
(lot. frustration – yolg’on, omadsizlik, qo’rquv ) – nizoli 
salbiy-emotsional holat bo’lib, umidning so’nishi, maqsadga erishishda yuzaga 
kelgan kutilmagan to’siqning vujudga kelishida kuzatiladi. Frustratsiya ko’p 
hollarda shaxsning agressiv xulq-atvori bilan bog’liq bo’ladi. Odam biron-bir 
yomon ish qilib qo’ysa, masalan, o’g’rilik yoki yaqin odamidan ajralib qolsa, 
masalan, o’lim bo’lsa, miya tormozlanadi va chuqur tushkunlik (depressiya) 
yuzaga keladi. Bunda xotira susayishi, mantiqiy fikrlash sustligi, yolg’izlikga 
intilish va hokazo holatlar kuzatilishi mumkin. Ko’p hollarda inson bunday 
holatdan o’zi chiqa olmaydi, shuning uchun organizm kompensator 
mexanizmlarni ishga tushurib, psixikani ilk rivojlanish darajasiga tushurib 
qolishi kuzatiladi.