Ўзбекистон республикаси банк-молия академияси умурзакова Шаҳноза Рахматовна

2.2. Тиббиёт ходимлари касбий жавобгарлиги суғуртасининг 
моҳияти ва унинг аҳамияти хусусидаги адабиётлар шархи 
Тадқиқот давомида хорижий тажрибани ўрганишда тиббиёт 
ходимларининг касбий жавобгарлиги бўйича олиб борилган тадқиқот 
ишлари ҳам ўрганилди. Ривожланган мамлакатларнинг аксариятида (Англия, 
АҚШ, Канада) тиббиёт ходимларининг касбий жавобгарлиги суғурта қилиш 
мажбурияти қонун хужжатларида назарда тутилган бўлиб узоқ йиллардан 
буён кенг кўлланилади. 
Салыгина (2018) фикрига кўра шифокорларнинг касбий жавобгарлиги 
суғуртаси бўйича қонун суғурта компаниялари, шифокорлар ва уларнинг 
хизматидан фойдаланувчилар учун бир хил мажбурий юридик кучга эга 
бўлиши ва унда барча томонларнинг қизиқишлари инобатга олиниши зарур. 
Токуев (а, 2011) такидлашича, катта тажрибага эга мутахассислар ҳам 
ўз касбий фаолиятларини олиб боришда хатоликларга йўл кўйишади. 
Тиббиётда йўл кўйилган хатоликлар оқибати инсон соғлиги ва хаттоки 
ҳаётига зарар келтириши, шифокорнинг келгусидаги фаолияти ҳамда 
обрўсига таъсир этиши мумкин. Бундай оқибатларнинг олдини олишда 
жаҳон амалиётида тан олинган инструмент сифатида касбий жавобгарлик 
суғуртаси эътироф этилади.
Шифокорнинг касбий жавобгарлик суғуртаси беморга компенсация 
олиш ҳуқуқини, шифокорга эса таваккал қилиш имконини беради яъни 
беморнинг ҳаётини сақлаб қолиш учун, мухим бўлган муолажани ўтказиш 
имконини беради.
«Шифокор 
хатоси», «шифокор бепарволиги» ва «шифокор 
эхтиётсизлиги» каби бир биридан фарқли бўлган жавобгарликни келтириб 
чиқарадиган холатларга қонунчиликда аниқ тарифларни киритиш зарур. 
Токуев (б, 2011) тадқиқотларида Россия Федерациясида бугунги кунда 
тиббий хизматларни кўрсатиш фуқаролик жавобгарликни келтириб 
чиқарувчи хизматлар қаторида келтирилади. 

---

25 
Қонунчиликда тиббий хизмат кўрсатишнинг ҳуқуқий асослари 
аудиторлик хизмати, туристик хизмат кўрсатишга ўхшаш хизматларга қўшиб 
юборилган. Тиббий хизмат – бошқа фақат мулкий хусусиятга эга бўлган 
хизматлардан – ўзининг моддийликдан устин туривчи инсон ҳаёти ва 
соғлиғига боғлиқ эканлиги билан яққол ажралиб туради. 
Бу ўзига хос хусусият тиббий хизмат кўрсатишга алохида ҳуқуқий 
меъёрлар ишлаб чиқилишини талаб қилади. Алохида тиббий хизмат 
кўрсатишни тартибга солувчи меъйёрлар такомиллаштирилиши зарур. 
Муаммонинг ечими сифатида мутахассислар тиббиёт ходимларининг 
жавобгарлиги суғуртаси жорий этилиши деб такидлайди.
Қонунчиликни 
такомиллаштиришдан 
ташқари, 
тиббиёт 
ходимларининг ички мотивацияси етарли эмаслигини ҳам инобатга олиш 
лозим. Улар ўз хатоларини инкор этмасликлари аксинча тан олишлари керак. 
АҚШда тиббиёт ходимларининг касбий жавобгарлигини суғурта 
қилишнинг икки тури фарқланади. Уларнинг биринчисида суғурта 
компанияси соғлиқка зарар етказилганлиги ҳақидаги шикоятларнинг барчаси 
бўйича компенсацияларни шикоят тақдим этилган вақтдан қатъий назар 
мазкур полис амалда бўлган йил давомида тўлаш мажбуриятини олади. 
Иккинчи турдаги полислар фақат ўша йили етказилган зарарга тегишли 
бўлган шикоятлар бўйича компенсациялар тўланишини таъминлайди (Агеев 
ва б., 2009).
Жаҳон амалиётида терапевтлар, хирурглар, стаматолглар ва бошқа 
тиббиёт ходимларининг жавобгарлик суғуртаси кенг тарқалган. 
Шифокорларнинг касбий суғуртаси АҚШдан ташқари европа 
давлатларига тиббий хизмат кўрсатиш билан боғлиқ суд жараёнларини 
камайтириш имконини берди (Воропаев ва б., 2006).

---

26