N. N. Azizxodjaeva tomonidan yozilgan bo‘lib, oliy maktab o‘qituvchilari pedagogik mahorati va pedagogik texnologiyalar zamonaviy muammolarini ochib beradi

Birinchi guruhga maxsus motivlar taalluqli. 
U lar talabalar tom onidan 
barcha hayotiy ehtiyojlarni chuqur anglash, mutaxassis b o ‘lib yetishishi 
uchun bilim larnl egallashning ijtimoiy zarurligini tushunishni qam rab oladi. 
Bu guruh m otivlarini o ‘qituvchi kursning am aliy xarakteri va kasbiy 
yo‘nalganligini nam oyish qilish orqali talabalarning tushunchalarini am alda 
qoMlash y o ‘li bilan kuchaytirishi m um kin.
Ikkinchi guruh motivlari 
o ‘quv fanlari va bilishga b o ‘lgan qiziqish bilan 
bogMangan. Bu guruh motivlari m ohiyatini o ‘qituvchi talabalardagi o ‘quv 
fanlariga b o ‘lgan qiziqislmi bilish to ‘g ‘risidagi bilimlarni shakllantirish orqali 
kuchaytirishi mumkin. Buning uchun leksiya jarayonida xatti-harakatlarning 
n a m u n a v iy u s u lla ri, t u s h u n c h a la r tiz im in in g m a n tiq iy u s u lla r i, 
aniqlanm alar, xislatlar va boshqa isbotlovchi qurilm alarning «tushunchalar 
asosida xulosalar» xatti-harakatlari shakllanishining didaktik qim m atini 
belgilovchi o ‘quv materialiga urg‘u beriladi.
Talabalarda yuqorida bayon qilingan m alakalarni shakllantirish u chun 
leksiyani o ‘tkazish uchun shunday tayyorgarlik k o ‘rish ko ‘zda tutilishi 
kerakki, ular tayyor bilim larni chaqqonlik bilan harakat usullariga aylantira 
olsin. Bu didaktik maqsadga erishish uchun talabalarning yechim lam i qanday 
shakllantirishlariga, tushunchalar yechim ining qanday usullari borligiga, u 
yoki bu ifoda qaysi talablar asosida qoniqtirilayotganiga, dastlabki omil, 
argum entlar h am da xulosalarga diqqatni jalb qilish lozim.
0 ‘q itish n in g bu m e to d in i leksiya o ‘q ish n in g ax b o ro t — tasviriy 
yondashuvdan, qisman ijodiy va ijodiy m etodga o ‘tish orqali amalga oshirish 
mumkin. U lar talabalarda leksiyaning turli bosqichlarida va sharoitlarida 
muayyan bilish m ashaqqatlarini tug‘diradiki, ular о ‘qitish jarayonida aw al 
shakllangan bilim va ko‘nikm alarni joriy etish ham da qayta ishlash asosida 
muvaffaqiyatli hal kilinadi.
Talabalarni ijodiy faoliyatga tayyorlash tizim ida o ‘qituvchining leksiya 
jarayonida ularga e ’tibor qaratishi, o 4quv-bilish faoliyatiga mos ko‘rsatmalami 
bera olishi m uhim aham iyatga ega. Shu m aqsadda leksiyada o ‘quv fani 
m azm unining um um iy-ta’limiy qim m atini isbotlash bilan birga uning shaxs 
intellekti, dunyoqarashi, bilimlarni tasniflash va q o ‘llash usullari, ulardan 
tejamli foydalanish ham da to ‘g ‘ri baholay olish tarbiyasiga t a ’sir etishni 
ham isbotlash lozim b o ‘ladi.
S huningdek, bunday eksperim ent (am aliyot), egallangan bilim lar, 
fik rlarn i (x u k m la rn i) q u rish u su lla rin in g h aq iq iy lig in i ta sd iq la sh g a
qaratilganligi ta ’kidlanishi lozim. 0 ‘quv m ashg‘ulotlarining bunday borishi 
lalabalarda ilm iy-nazariy tadqiqot va eksperim ent o ‘tkazish m alakasini 
shakllantiradi. Bu bilan ular ilmiy ijod kengligiga, ishchanlik m uloqotiga
79

---

chiqadi, tadqiqotning bosqichlarini rejalashtiradi, uning maqsad va vazifalarini 
ifodalaydi, m etodikasini ishlab chiqadi.
M uam m oli o ‘qitishning talablar darajasidagi sifatini ta ’minlash, talabalar 
tom onidan o ‘zlashtirilgan axborotiar bo ‘yicha bilim larni chuquriashtirish 
va kengaytirish m aqsadida 
seminarlar 
o ‘tkazish mumkin.
M a ’lumki, bunday sem inar o ‘tkazishning dastlabki maqsadi m a ’ruza 
yoki axborotni jam oa b o ‘lib m uhokam a qilishdir.