1-ma’ruza. Mavzu: Shaxsiy kompyuterlarning ta’minoti va uning turlari. Kompyuter avlodlari va ularning klassifikasiyasi. Sistema bloki komponentlari. Registrlar, Xotira va uning ishlash imkoniyatlari. Mavzu rejasi

8008 rusumli mikroprotsessor 
1972 yili Intel kompaniyasi о‘zining navbatdagi mikroprotsessorini ishlab chiqardi. Ushbu 
mikroprotsessorning quvvati о‘tmishdoshining quvvatidan ikki hissa ortiq eti. Hisoblash 
texnologiyalarining jonbozi Don Lankaster (Don Lancaster) shaxsiy kompyuter prototipini ishlab 
chiqishda kiritish-chiqarish terminali sifatida 8008 rusumli protsessorni qо‘lladi. 
8080 rusumli mikroprotsessor 
1974 yili chiqarilgan 8080 rusumli mikroprotsessor korporatsiyaga chinakam muvaffaqiyat 
keltirdi. Tashqi xotira “
stek
”ining (rus. “stek”) paydo bо‘lishi ayni shu mikroprotsessor bilan bog‘liq 
bо‘lib, kiritilgan har qanday dasturdan foydalanish imkonini yaratdi. Ushbu protsessor “Altair” 
rusumli birinchi shaxsiy kompyuterning “miya”si sifatida qо‘llandi. 
8086-8088 rusumli mikroprotsessor 
1978 yili Intel firmasi birinchi bо‘lib 16 bitli 8086 rusumli mikroprotsessorni ishlab chiqardi. 
Ushbu mikroprotsessor 80x86 deb nom olgan butun boshli mikroprotsessorlar oilasining ajdodi bо‘ldi. 
Sal о‘tgach, uning о‘rniga 8088 rusumli mikroprotsessor kelib, u 16 bitli ichki registrlarga ega va 8086 
mikroprotsessorining arxitekturasini takrorlagan bо‘lsa ham, tashqi ma’lumotlar shinasi 8 bitni tashkil 
etgan. IBM korporatsiyasining endigina tashkil topgan bо‘linmasi shaxsiy kompyuter yaratish va 
ishlab chiqarishga ixtisoslashgan bо‘lib, ushbu bо‘linma tomonidan xarid qilingan mazkur 
qurilmalarning yirik partiyasi 8088 rusumli protsessorni IBM PC ning miyasiga aylantirdi. 
286 rusumli mikroprotsessor 

---

1982 yili 286 rusumli mikroprotsessorning yaratilishi hisoblash texnologiyalariga oid yangi 
g‘oyalar ishlab chiqilishida qо‘yilgan navbatdagi katta qadam bо‘ldi. Ushbu mikroprotsessorning 
80286 degan nomi ham keng tarqalgan bо‘lib, uni ishlab chiqish jarayonida mikrokompyuterlar va 
katta kompyuterlar arxitekturalarida erishilgan yutuqlar inobatga olindi. 80286 mikroprotsessori ikki 
rejimda ishlay oladi, jumladan: real manzil rejimida u 8086 mikroprotsessori ishini bajaradi, virtual 
manzilning himoyalangan rejimida (Protected Virtual Address Mode) yoki P-rejimda esa dastur 
tuzadigan mutaxassisga kо‘p imkoniyat va vositalarni havola etadi. 286 rusumli mikroprotsessor Intel 
firmasining oldin yaratilgan mikroprotsessorlari uchun tuzilgan har qanday dasturni bajarish 
qobiliyatiga ega birinchi mikroprotsessor bо‘ldi. Shu davrdan e’tiboran dasturiy moslik Intel firmasi 
mikroprotsessorlar oilasini boshqa oilalardan ajratib turuvchi alomati bо‘lganicha qolmoqda.